Ελένη Στασινού, Η απόδραση προς το φως

Ελένη Στασινού, Η απόδραση προς το φως, Πύρινος Κόσμος 1999, σελ. 111

  Την συγγραφική πορεία της φίλης μου της Ελένης την παρακολουθώ από τότε που γνωριστήκαμε στην «Άγκυρα». Έχω γράψει για όλα τα επόμενα βιβλία της, και για κάποια από τα προηγούμενα. Αυτό εδώ είναι από τα προηγούμενα. Όμως να παραθέσω τους συνδέσμους με τις βιβλιοκριτικές μου, με τη σειρά που τις έχω στην ιστοσελίδα-ευρετήριό μου. 

  «Οντισιόν», «Νύχτες υποταγής», «Η κουμπάρα η Μαργαρίτα», «Η γυναίκα των Δελφών», «Οι πιρογιέρηδες του έρωτα», «Ο χορός των κρυστάλλων» και τα «Βρωμοθήλυκα της ιστορίας». Επτά βιβλία συνολικά, και με την «Απόδραση προς το φως» οκτώ.

  Δυο άλλα βιβλία μου θύμισε η «Απόδραση προς το φως»: το «Υπόγειο» του Ντοστογιέφσκι και τη «Μεταμόρφωση» του Κάφκα. Το «Υπόγειο», για τον ασθματικό-εξομολογητικό του χαρακτήρα, και τη «Μεταμόρφωση» για το σουρεαλιστικό της στοιχείο.

  Ο ήρωας αφηγητής, με σοβαρή ψυχολογική διαταραχή, αφηγείται επεισόδια από τη ζωή του. Σε κάποια από αυτά εμπλέκεται και η σύζυγος; Φίλη; Δωροθέα.

  Δωροθέα! Δώρο θεού γι’ αυτόν αφού τον στηρίζει με κάθε τρόπο. Όμως δεν έχει πάντα τη διαύγεια να τη δει έτσι, κάποιες φορές τη βλέπει σαν εχθρό.

  Το βιβλίο έχει σαν υπότιτλο «Ο έρωτας στη μεταφυσική διάσταση». Το «μεταφυσικό» διείσδυε ποικιλοτρόπως στο πρώτο μου βιβλίο «Παραψυχολογία, μύθος ή πραγματικότητα». Δεν έχει σχέση με τον έρωτα το απόσπασμα που θα παραθέσω, όμως για μένα έχει παραψυχολογικό ενδιαφέρον.

  «Τις προάλλες ο διπλανός μου έλεγε πως ξυπνούσε κατάκοπος, γιατί όταν κοιμόταν, εργαζόταν σ’ ένα μεγάλο καφενείο που είχε ανοίξει από χρόνια στο Αφγανιστάν. Δεν τον πίστεψα, ώσπου προχθές αποφάσισα να τον ακολουθήσω. Μόλις κοιμήθηκε λοιπόν, τον ακολούθησα κρυφά. Πράγματι, έχει ένα μεγάλο ξύλινο καφενείο στο Αφγανιστάν, που σερβίρει όχι μόνο καφέδες και κάποια αναψυκτικά, αλλά προσφέρει κι ένα είδος πρωινού φτιαγμένο από αλεσμένη σκόνη πατάτας. Εξάλλου, όποιος δεν πιστεύει, ας δει τα μαύρα του σκληρά πόδια και θα καταλάβει. Γιατί εκεί εργάζεται ξυπόλητος. Τον είδα ιδίοις όμμασι» (σελ. 21).

  Και κάποιες σελίδες μετά:

  «Ο άνθρωπος με τα μαύρα σκληρά πόδια ήταν κατασκονισμένος και μέσα στο αίμα. Ο γκαστρωμένος ποιητής, έσκυψε πάνω του και φώναξε: -τον μαχαίρωσαν.

  Έτρεξα δίπλα του. –Ποιος το ’κανε αυτό; Ποιος σε χτύπησε; … -έκαψαν το καφενείο, τα ρήμαξαν όλα, οι στρατιωτικοί πήραν την εξουσία, έσφαξαν πόλεις και χωριά… Μας ξεπάστρεψαν όλους. Δεν άφησαν τίποτα όρθιο. Με πήραν θραύσματα από τις εκρήξεις. Πάει πάλι το βιος μου. Πάει η φαμίλια μου. Πάω.

  Η νυχτερινή μπήκε κι άκουγε. –Ποιος θεόμουρλος τραυμάτισε ετούτον τον μουρλό; -Κανείς! Απαντήσαμε. –Και τότε πώς ψυχορραγεί; -Έγινε πραξικόπημα στο Αφγανιστάν με πολλά θύματα. Του ’καψαν την περιουσία και τον πλήγωσαν.

  Η νυχτερινή σταυροκοπήθηκε. –Δω μου κουράγιο θεούλη μου, είπε, και κάλεσε συναγερμό να ’ρθουν οι τραυματιοφορείς.   

  Παρακάλεσα τη Δωροθέα να φέρει μια εφημερίδα της συγκεκριμένης μέρας. «Αιματοχυσία στο Αφγανιστάν. Στρατιωτικό Καθεστώς. Αμέτρητα θύματα». Ο ετοιμοθάνατος γλίτωσε μετά από πολλά…» (σελ. 41).

  Ο «γκαστρωμένος ποιητής» όταν «γεννήσει», θα καταπιεί το μωρό-ποίημά του, σαν άλλος Κρόνος που τρώει τα παιδιά του.

  Ο αφηγητής αναφέρεται και σε άλλους τέτοιους «αποκλίνοντες».

  Κάποτε «αποδρά». Όμως η απόδρασή του δεν έχει καμιά σχέση με την απόδραση του ήρωα στο «Μίλα της» του Αλμοδοβάρ. Εκεί ο ήρωας αποδρά για τον άλλο κόσμο, σε ένα εφέ έκπληξης που το μαθαίνουμε στο τέλος. Εδώ αποδρά προς το φως, δηλαδή σε μια ζωή χωρίς τον βασανιστικό εφιάλτη των «φωνών».

  Τώρα που γράφω αυτές τις γραμμές μου ήλθε στο μυαλό, γιατί να μη λέμε άραγε για κάποιον που αυτοκτόνησε ότι «απέδρασε», όπως λέμε για κάποιον που πέθανε ότι «έφυγε»;

  Ξέρω γιατί. Για να μην ενθαρρυνθούν και άλλοι για τέτοιους είδους αποδράσεις μια και η ζωή είναι γεμάτη πόνο, όπως λέει και η κρητική μαντινάδα: Η ευτυχία είντα θαρρείς πως είναι κατά βάθος/ λίγες στιγμές απ’ τη ζωή που κάνει ο πόνος λάθος.

  Και ένα υφολογικό στοιχείο που συναντήσαμε κάποιες φορές: λέξεις στον ίδιο παραδειγματικό άξονα, δημιουργώντας εφέ παρήχησης. Σε μια σελίδα υπάρχει δυο φορές:

  «Όχι γυάλινα, γυαλικά, γυαλιά, γυλιός» και «οι ανώτεροί μου άνω, άνωθεν, άνω σχώμεν τας καρδίας» (σελ. 64).

  Εξαιρετικό το βιβλίο, εξαιρετική η Στασινού, περιμένω πώς και πώς το καινούριο της βιβλίο.

  Και οι ιαμβικοί δεκαπεντασύλλαβοι που έπεσαν στην αντίληψή μας:

Εδώ υπάρχει βέβαια ένα λεπτό σημείο (σελ. 53)

Κανένα ίχνος κίνησης στο υπογάστριό μου (σελ. 53)

Πάνω το αστερόπληθος ολούθε τη σκεπάζει (σελ. 81)

Για να ’χεις τέτοια αναφορά, τόχεις γεννήσει. Πούνε; (σελ. 104)