Aleksandr Askoldov, Η επίτροπος (Комиссар, 1967)

Aleksandr Askoldov, Η επίτροπος (Комиссар, 1967)

 

  Με την ευκαιρία της χθεσινής Ημέρας της Γυναίκας.

  Η επίτροπος είναι έγκυος, ο γιατρός αρνείται να της κάνει έκτρωση, ο πόλεμος με τους λευκούς μαίνεται, όμως δεν υπάρχει άλλη λύση: πρέπει κάπου να μείνει να γεννήσει. Επιτάσσουν ένα δωμάτιο στο σπίτι μιας οικογένειας Εβραίων. Ο άντρας διαμαρτύρεται έντονα, αλλά δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά. Όμως η γυναίκα του της συμπεριφέρεται με καλοσύνη, ιδιαίτερα όταν βλέπει ότι είναι έγκυος. Η ίδια έχει πέντε παιδιά, δεν είναι εύκολο να μεγαλώσεις ένα παιδί. Και ο άντρας της, παρά τις αρχικές διαμαρτυρίες του, θα αλλάξει στάση απέναντί της.

  Κάποια στιγμή θα την πιάσουν οι πόνοι της γέννας. Στο μεσοδιάστημα θα δούμε αναδρομές από τους αγώνες του κόκκινου στρατού. Ο άνδρας της, ιππέας, πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε. Αλλά και μια ίλη ιππικού φαίνεται ότι ξεκληρίστηκε. Βλέπουμε τα άλογα να καλπάζουν μόνα τους, σαν άγρια αγέλη.

  Θα γεννήσει. Θα έλθει ένας από τη μονάδα της και θα την ενημερώσει ότι η Λευκοί προχωρούν, καλύτερα θα ήταν να πάει σε ένα νοσοκομείο. Αυτή αρνείται.

  Έρχονται οι Λευκοί, κρύβονται σε ένα χαμόσπιτο. Δεν φαίνεται να πειράζουν κανένα στο χωριό. Προσπερνούν. Μετά όμως έρχεται μια μονάδα του κόκκινου στρατού. Η γυναίκα αφήνει το μωρό στο κρεβάτι του στο σπίτι και τρέχει να τους προφτάσει. Επιλογή: ή το μωρό ή ο αγώνας. Οι Εβραίοι αυτοί που την φιλοξένησαν θα μπορούσαν να το φροντίσουν.

  Διάβασα ότι η ταινία, που γυρίστηκε το 1967, απαγορεύτηκε για είκοσι χρόνια. Προβλήθηκε με την περεστρόικα, το 1987.

  Αναρωτιόμουνα γιατί αυτή η απαγόρευση. Δεν είδα να υπάρχει τίποτα το αντισοβιετικό. Μήπως οι Εβραίοι; Ξέρω ότι υπήρχε και υπάρχει ένας έντονος αντισημιτισμός στη Ρωσία, αλλά και πάλι δεν τον θεώρησα επαρκή λόγο. Ψάχνοντας στη βικιπαίδεια είδα το γιατί.

  Το 1967 έγινε ο πόλεμος των έξι ημερών κατά τον οποίο νικήθηκαν οι Άραβες. Οι σοβιετικοί ήταν στενοί σύμμαχοι του Νάσερ. Ζήτησαν λοιπόν από τον Ασκόλντοφ να αλλάξει στην ταινία την εβραϊκή οικογένεια με άλλη. Αυτός αρνήθηκε. Αυτό ήταν και το τέλος της καριέρας του. Η ταινία απαγορεύτηκε και του ίδιου δεν του επετράπη να γυρίσει άλλη ταινία.

  Κρίμα. Νομίζω ότι κάποιοι συμβιβασμοί είναι απαραίτητοι στη ζωή. Εξαιρετικός σκηνοθέτης, από τους καλύτερους ύστερους σοβιετικούς που έχω δει, ήταν μια μεγάλη απώλεια για τον ρώσικο, αλλά και για τον παγκόσμιο κινηματογράφο.

  Όμως γιατί ντε και καλά εβραίικη οικογένεια;

  Η ταινία είναι μεταφορά ενός διηγήματος του Vasilly Grossman, ο οποίος, όχι μόνο ήταν Εβραίος, αλλά και έπεσε σε δυσμένεια, όχι επί Στάλιν αλλά επί Χρουστσόφ, καθώς κάποια έργα του θεωρήθηκαν αντισοβιετικά.  

  Υπάρχει κάτι στην ταινία που με ξένισε.

  Τα τρία μεγάλα παιδιά παίζουν πόλεμο. «Συλλαμβάνουν» τη μεγαλύτερη αδελφή, παρά τα κλάματά της, την κτυπάνε και τη δένουν σε μια κούνια τινάζοντάς τη πέρα δώθε. Μετά βέβαια θα τα δούμε να κλαίνε γοερά καθώς τα μαλώνει ο πατέρας τους.

  Τα παιδιά επηρεάζονται από αυτά που βλέπουν γύρω του. Πόλεμος δίπλα τους, πόλεμο θα παίζουν κι αυτά. Μου θύμισε την ταινία της Hana Makhmalbaf, κόρης του Mohsen, «Ο Βούδας σωριάστηκε από ντροπή».

  Την ταινία μπορείτε να τη δείτε στο youtube με αγγλικούς υπότιτλους.