Andrzej Zulawski, La femme publique (1984)

Andrzej Zulawski, La femme publique (1984)

 

  Είπαμε, τον Ζουλάφσκι τον έχω στη μαύρη λίστα, αλλά έκανα εξαίρεση με την «Δημόσια γυναίκα». Ο λόγος; Πηγή έμπνευσης για την ταινία υπήρξαν οι «Δαιμονισμένοι» του Ντοστογιέφσκι.

  Η Έθελ είναι κόρη χωρισμένων γονιών. Για να ζήσει ποζάρει γυμνή σε ένα φωτογράφο. Άνετη στο σεξ, είναι πρόθυμη όταν της τυχαίνει ευκαιρία.

  Ο Λούκας της προσφέρει ένα ρόλο στην καινούρια ταινία του, μια εκσυγχρονισμένη εκδοχή των «Δαιμονισμένων» του Ντοστογιέφσκι. Θα πέσει στην αγκαλιά του για να πάρει το ρόλο.

  Ο Λούκας είχε «κλέψει» τη γυναίκα του Μίλαν, πολιτικού πρόσφυγα από την Τσεχία. Την κράτησε για λίγο και μετά την έδιωξε. Αυτή επιχειρεί να τον ξανασυναντήσει. Η Έθελ βλέπει τη συνάντηση. Μετά, αυτή βρίσκεται νεκρή. Ποιος άλλος τη σκότωσε παρά ο Λούκας;

  Θα τον εγκαταλείψει και θα τα φτιάξει με τον Μίλαν. Θα αναγκασθεί όμως να έχει σχέσεις και με τον Λούκας, καθώς τα γυρίσματα της ταινίας συνεχίζονται.

  Τα κατακερματισμένα πλάνα (σαν σπασμένος καθρέπτης έγραψα στην κριτική μου για την «Μπλε νότα») δυσκολεύουν την παρακολούθηση της πλοκής. Ευτυχώς που είχα διαβάσει πέρυσι το καλοκαίρι τους «Δαιμονισμένους» και έτσι μπορούσα να ταυτοποιήσω τα περισσότερα επεισόδια που βλέπουμε στα γυρίσματα της ταινίας.

  Οι εγκιβωτισμένοι «Δαιμονισμένοι» λειτουργούν κατά κάποιο τρόπο αντικατοπτρικά (mise en abyme) στην πλοκή. Ο Λούκας ο σκηνοθέτης είναι ο Νικολάι Σταυρόγκιν. Ο Μίλαν είναι ο Κυρίλοφ. Στο μυθιστόρημα ο Νικολάι πείθει τον Κυρίλοφ να αναλάβει την ευθύνη της δολοφονίας του συντρόφου, τον οποίο έχουν αποφασίσει να σκοτώσουν από φόβο μήπως τους καταδώσει, μια και έχει αποφασίσει να αυτοκτονήσει. Αφήνει ένα σημείωμα και αυτοκτονεί. Τον Τσέχο αρχιεπίσκοπο όμως τον σκοτώνει ο Μίλαν, σαν διαμαρτυρία για τις συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων εκεί (να θυμηθούμε ότι ο Ζουλάφσκι είναι Πολωνός και γυρίζει την ταινία πριν το 1990 που κατέρρευσαν τα κομμουνιστικά καθεστώτα). Ο Μίλαν αυτοκτονεί πέφτοντας με το αυτοκίνητό του στο ποτάμι. Στην τσέπη του βρέθηκε ένα σημείωμα στο οποίο λέει ότι αυτός σκότωσε τον αρχιεπίσκοπο. Όσο για τον Λούκας, αυτοκτονεί και αυτός όπως και το μυθιστορηματικό του πρότυπο, ο Σταυρόγκιν, με απαγχονισμό, παρά την επιτυχία που είχε η ταινία του και που καθιέρωσε τη Λίζα σαν ανερχόμενο κινηματογραφικό αστέρι.   

  Το ξαναλέμε, ο Ζουλάφσκι είναι ύφος, όχι πλοκή. Τα κατακερματισμένα πλάνα δυσκολεύουν την παρακολούθησή της. Ένας λόγος επί πλέον είναι ότι συμφύρει την ταινία με την πραγματικότητα. Ένας που δεν ξέρει την πλοκή των «Δαιμονισμένων» μάλλον θα μπερδευτεί.

  Η Έθελ γίνεται η σταρ της ημέρας μετά την επιτυχία της ταινίας. Όμως η Σοφί Μαρσώ, με την οποία θα τα φτιάξει ο Ζουλάφσκι και θα την χρησιμοποιήσει σαν πρωταγωνίστρια στην ταινία του «L’ amour Braque» την επόμενη χρονιά, ήταν ήδη, μετά από τέσσερις ταινίες,  επιτυχημένη ηθοποιός.

  Το φετίχ του γυμνού σώματος, κυρίως του γυναικείου, το είδαμε σε πάρα πολλά πλάνα. Ένα άλλο φετίχ, με το οποίο με έχει εξοικειώσει ο ιρανικός κινηματογράφος, είναι οι διαπληκτισμοί, οι βιαιοπραγίες, οι συγκρούσεις.

  Όπως και ο Γκοντάρ που γύρισε την «Κινέζα» εμπνευσμένος και αυτός από τους «Δαιμονισμένους», είναι art film σκηνοθέτης. Κανείς τους δεν θα έκανε ποτέ μεταφορά ενός μυθιστορήματος, σε αντίθεση με τον Βάιντα που μεταφέρει το μυθιστόρημα του Ντοστογιέφσκι δίνοντας τον ίδιο τίτλο στην ταινία του.

  Σίγουρα ο Ζουλάφσκι δεν είναι του γούστου μου, παρά το ότι μου άρεσε πάρα πολύ η ταινία του «Οι νύχτες μου είναι καλύτερες από τις μέρες σας», την οποία γύρισε πέντε χρόνια αργότερα. Εξάλλου τον έχω βάλει στην μαύρη λίστα για λόγους που εξηγώ στην ανάρτησή μου για την ταινία του «Μπορίς Γκοντουνόφ».