Παναγιώτα Μπλέτα, Αν ήσουν πρόσφυγας…

Παναγιώτα Μπλέτα, Αν ήσουν πρόσφυγας… Αττικός 2019, σελ. 57

Η παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

Ποιήματα, γεμάτα ευαισθησία, για τους μετανάστες

  Το «Αν ήσουν πρόσφυγας» είναι το έβδομο βιβλίο της Παναγιώτας Μπλέτας που παρουσιάζουμε. Το προηγούμενo ήταν η «Βιομηχανία κατασκευής καταναλωτών». Στις αναρτήσεις μας δίνουμε το σύνδεσμο για την προηγούμενη ανάρτησή μας ώστε, αν κανείς θελήσει να παρακολουθήσει τι έχουμε γράψει για την Μπλέτα δεν έχει παρά να ανοίξει τον σύνδεσμο αυτό. 

  Η Μπλέτα μετεωρίζεται ανάμεσα στο δοκίμιο και στην ποίηση. Το προηγούμενο βιβλίο της ήταν δοκίμιο ενώ το τελευταίο βιβλίο της είναι ποιητικό.

  Ευαισθητοποιημένη κοινωνικά, με δράση στην τοπική αυτοδιοίκηση (αντιδήμαρχος Χαλανδρίου), μιλάει για διάφορα κοινωνικά προβλήματα. Στο προηγούμενο βιβλίο της θέμα ήταν ο καταναλωτισμός. Στο τελευταίο, το θέμα της είναι οι πρόσφυγες.

  Το προσφυγικό θέμα έχει απασχολήσει ιδιαίτερα τον κινηματογράφο. Έχουμε δει κάμποσες ταινίες τελευταία, ντοκιμαντέρ κυρίως αλλά και μυθοπλασίας που όμως σχεδόν πάντα στηρίζονται σε πραγματικά γεγονότα, οι οποίες αναφέρονται στους πρόσφυγες, ή αλλιώς στους μετανάστες όπως τους ονομάζουμε συνήθως. Πολλοί από αυτούς ξεβράζονται στην πατρίδα μας προσπαθώντας να ξεφύγουν από τη φτώχεια και/ή τον πόλεμο που μαστίζει την πατρίδα τους. Αρκετοί από αυτούς δικαιούνται πολιτικό άσυλο, όμως δεν είναι και τόσο εύκολο να το αποκτήσουν.

  Μικρά κείμενα απαρτίζουν τη συλλογή. Συνεχής ροή του λόγου αποτελεί το χαρακτηριστικό υφολογικό στοιχείο τους δίνοντάς τους τη μορφή του πεζοτράγουδου, που όμως με κατάλληλη διάταξη οι προτάσεις τους θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και ελεύθεροι στίχοι. Θα δώσω ένα σύντομο κείμενο, επαναδιατάσσοντάς το σε καθαρό ποίημα. Τίτλος του «Για την ελευθερία μου».

Πίσω φωτιές, μπροστά φυλακές.

Για την ελευθερία μου αρκεί η καρδιά σου.

Σιρόπι θα ποτίσει το κλειστό στόμα μου.

Να φιλήσω γλυκά, πριν πεθάνω.

  Πρωτοπρόσωπα τα ποιήματα, η Μπλέτα δίνει φωνή στον ίδιο τον μετανάστη να μιλήσει για τον εαυτό του. Να παραθέσουμε ένα ακόμη ποίημα, που έχει τίτλο «Η σάρκα μου».

Μετανάστης η σάρκα μου. Τη σπρώχνει ο άνεμος.

Ναυάγιο τραγούδησε στην πλώρη ενός πλοίου. (Κανονικός ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος).

Από πτώση σε πτώση ανθίζουν οι άνθρωποι (αναπαιστικός δεκατετρασύλλαβος.

Μες στα πηγάδια κρύφτηκε η θάλασσα.

Νερό όταν θες, να προβάλλω μπροστά σου.

  Το έχουμε ξαναγράψει, η παραδοσιακή ποίηση διαπηδά συχνά την σύγχρονη, πιστεύω όχι προγραμματικά αλλά εντελώς ασυνείδητα.

  Από τον «Πρόλογο» αντιγράφουμε:

Αν ένας άνθρωπος πρόσφυγας, τότε όλοι οι άνθρωποι πρόσφυγες.

Αν ένας άνθρωπος φτωχός, τότε όλοι οι άνθρωποι φτωχοί.

Αν ένας άνθρωπος εργασιακός σκλάβος, τότε όλοι οι άνθρωποι εργασιακοί σκλάβου.

  Η «εμπάθεια», το να εισχωρείς μέσα στον πόνο του άλλου και να τον κάνεις δικό σου, είναι το συναισθηματικό στίγμα της συλλογής. Δεν είναι μόνο οι πρόσφυγες που υποφέρουν, είναι και οι κάθε λογής μη προνομιούχοι όπως οι φτωχοί και οι εργασιακοί σκλάβοι, προς την κατάσταση των οποίων κατρακυλάει σιγά σιγά και το δικό μας εργατικό δυναμικό.

 

  Τα σύντομα κείμενα που ξεκινάνε όλα με τη φράση «Αν ήσουν πρόσφυγας» είναι από αυτά που μου άρεσαν περισσότερο.

Αν ήσουν πρόσφυγας, η θέληση να ζήσεις θα γινόταν η πατρίδα σου

Αν ήσουν πρόσφυγας, όλοι οι δρόμοι θα φαινόντουσαν περάσματα προς την ελευθερία

Αν ήσουν πρόσφυγας, θα άλλαζε ο τρόπος που βλέπεις τον κόσμο.

Αν ήσουν πρόσφυγας, η αλήθεια του πολέμου θα σε σκότωνε κάθε μέρα

  Αν ήσουν πρόσφυγας, συμπληρώνω κι εγώ σε χαμηλό υφολογικό επίπεδο, θα την είχες βάψει κανονικά.

  «Ανοιχτά της Λέσβου» είναι επίσης ένα από τα ποιήματα που μου άρεσαν πάρα πολύ.

Απελπισία, αίμα και όνειρα ανάμεικτα.

Συνωστισμός, έντονο κρύο.

Ανοιχτά της Λέσβου τρικυμία

κι η βάρκα κλυδωνίζεται.

Και τα παιδιά κρατούνται

δεμένα από το κλάμα τους.

Πιασμένα χέρι χέρι με τον πόνο.

  Θα παραθέσω κι ένα στίχο αμφίβραχυ: «Πατρίδα να χαίρεσαι, εσύ που μπορείς να την έχεις». Εμείς που μπορούμε να την έχουμε.

  Και έναν ακόμη: «Χαλίκια τα κλάματα θέλουν να πάρουν τη γη και να φύγουν».

  Και συνεχίζουμε με ένα σύντομο.

Πού είναι η «πολιτισμένη» Δύση; Γιατί δεν στέλνει πλοία να παραλάβουνε τους πρόσφυγες; Όχι φιλανθρωπία, όχι. Επίσημη αλληλεγγύη λέγεται…

  Μα τι λέει η Μπλέτα; Να στείλει πλοία να παραλάβουνε; Εδώ οι ιταλοί βυθίσανε ένα πλοίο με μετανάστες.

  Και θυμάμαι τα γαλλικά πλοία, αγκυροβολημένα στη Σμύρνη, που δεν άφηναν τους δικούς μας πρόσφυγες να επιβιβαστούν.

  Και ένα τελευταίο που έχει τίτλο «Άναρχη ελπίδα».

Εθελοντές τριγύρω δεν φοβόντουσαν μην κολλήσουν την αρρώστια του πρόσφυγα.

Άναρχη η ελπίδα συγκρατεί τους δεσμούς του ανθρώπου.

  Μπράβο στους εθελοντές, μπράβο στην Παναγιώτα Μπλέτα που βάζει και αυτή το δικό της λιθαράκι για τη μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση τη κοινής γνώμης πάνω στο θέμα των προσφύγων, μπράβο μου και μένα που έγραψα βιβλιοκριτική για ένα βιβλίο με τέτοιο θέμα.