Λήδα Παναγιωτοπούλου, Κάζμπα

 

Λήδα Παναγιωτοπούλου, Κάζμπα, Σμίλη 2023, σελ. 91

 

H παρακάτω βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε στο Λέξημα

 

  Έχουμε ήδη διαβάσει τέσσερα βιβλία της Λήδας Παναγιωτοπούλου, με τελευταίο το «Η Χρυσόμυγα και το κίτρινο σύννεφο».

  Νόμιζα ότι η Κάζμπα ήταν η παραδοσιακή συνοικία του Αλγερίου με την ακρόπολή της, άβατη από αυτοκίνητα, φωλιά των επαναστατών ενάντια στη γαλλική κατοχή. Την είδα σε ντοκιμαντέρ, νομίζω διάβασα γι’ αυτήν και σε κάποιο βιβλίο της Γιασμίνα Χαντρά.

  Όμως δεν ήταν αυτή η Κάζμπα.

  Η Κάζμπα είναι το όνομα ενός κοριτσιού, που μαζί με την σκυλίτσα την Γκρέτα και τον Καρίμ μπλέχτηκαν σε μια περιπέτεια, σε ένα οδοιπορικό που το ανάλογό του στον κινηματογράφο λέγεται road movie, και που το είδαμε και στο προηγούμενο βιβλίο της Παναγιωτοπούλου.  

  Η Λήδα δεν ξεχνάει τους ήρωές της. Την Γκρέτα την είδαμε και στο «Η Γκρέτα και το κίτρινο λουλούδι», το προ-προηγούμενο βιβλίο της. Το ίδιο είδαμε και στον Αλέξανδρο Κοτζιά, να επαναφέρει ήρωές του από προηγούμενα μυθιστορήματα σε επόμενα.

  Κάτι που παρατηρούμε στην βιβλία της Παναγιωτοπούλου είναι ότι δεν είναι μόνο τα ζώα που προικίζονται με ανθρώπινη φωνή και ανθρώπινα συναισθήματα, αλλά και φυτά, ακόμη και άψυχα αντικείμενα τα οποία μετατρέπονται σε έμψυχα, όπως εδώ για παράδειγμα ένα μαργαριτάρι. Τηρουμένων των αναλογιών θα λέγαμε ότι στα βιβλία της Παναγιωτοπούλου κυριαρχεί ένας ιδιότυπος πανθεϊσμός, στον οποίο όλα τα όντα της φύσης προικίζονται με φωνή, και έχουν ψυχή ακόμη και τα άψυχα, όπως π.χ. ένα σύννεφο.

  Στο προηγούμενο βιβλίο της η Παναγιωτοπούλου έθιγε ένα οικολογικό πρόβλημα, το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Εδώ θίγει το πρόβλημα του πολέμου που μαίνεται στη Μέση Ανατολή, με τεράστιες απώλειες στον άμαχο πληθυσμό, που δεν είναι παράπλευρες αλλά στοχευμένες.

  «Ποιος ξέρει ποιος πόλεμος, ποια καταστροφή πήρε τους γονείς της μαζί του» (σελ. 80).

  «Μάθαινε λοιπόν για τον πόνο του κόσμου, για τους πολέμους και για άλλα πολλά» (σελ. 88).

  Τη λέξη «βοήθεια» και παράγωγά της τη συναντήσαμε κάμποσες φορές στο βιβλίο, καθώς και κάποια συνώνυμα. Η Κάζμπα είχε και αυτή το σύνδρομο του καλού Σαμαρείτη (έτσι το λέω, ειρωνικά, γιατί με χαρακτηρίζει), και η περιπέτεια στην οποία έχουν αποδυθεί αυτή, ο Καρίμ και η Γκρέτα είναι για να βρουν τους γονείς της Αϊσέ. 

  Θα τους βρουν;

  Δεν θα κάνω σπόιλερ όπως λέμε για τις κινηματογραφικές κριτικές, δηλαδή να το αποκαλύψω.

  Εντοπίσαμε και τη λέξη «μπλε» τρεις φορές, χωρίς να αποκλείουμε να είναι περισσότερες, αγαπημένο χρώμα του συζύγου της, του ζωγράφου Νίκου Οικονομίδη· που όμως δεν εικονογραφεί αυτή τη φορά το βιβλίο της, αλλά η Έφη Μάνου με εξαιρετικές υδατογραφίες. Βιογραφικό της μπορείτε να διαβάσετε και στο αυτί του βιβλίου.

  Και εδώ συναντήσαμε τον ρέοντα λόγο με τη μουσικότητα κανονικών μέτρων που είδαμε και στα προηγούμενα βιβλία της. Όμως, περιέργως, μόνο δύο ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους εντοπίσαμε, ενώ συναντήσαμε αρκετές φράσεις και προτάσεις σε άλλα μέτρα, τις οποίες θα παραθέσουμε.

  Να παραθέσουμε πρώτα τους ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους.

Έχεις τον ήλιο, τα πουλιά, βλέπεις όλο τον κόσμο (σελ. 25) και

Να πάει με τ’ αδέρφια του να ζήσει σ’ άλλη χώρα (σελ. 89)

δίχως πολέμους, συνεχίζει το κείμενο. Θίγεται και το πρόβλημα της μετανάστευσης.

  Ανάπαιστοι:

Τα παιδιά σιωπούσαν ακίνητα (σελ. 31)

Ένας ψίθυρος ήλθε στ’ αυτιά της (σελ. 39)

Σε μιαν άκρη ενός δρόμο χωμάτινου (σελ. 42)

  Δάκτυλοι:

Ήταν παράξενα όμορφη τούτη την ώρα (σελ. 40)

Άλλοτε ήταν χαρούμενο (σελ. 41)

Μόνο η Γκρέτα ανέμελα πρότεινε (σελ. 42)

Ένας φιλόξενος τόπος (σελ. 42)

Άπλωσε τα άδολα χέρια (σελ. 55)

Ένα λευκό περιστέρι πετούσε (σελ. 77, σημειώνουμε και την παρήχηση του π)

Ήταν μια ώρα γαλήνης (σελ. 57)

Αμφίβραχεις:

Εκεί σταματούν το ταξίδι τους (σελ. 43)

Ψιθύρισε κάτι στο αυτί της γυναίκας (σελ. 45)

Ο Καρίμ μου μαθαίνει πολλά/ τους είπε χαρούμενη (σελ.57)

Η όαση ήταν μεγάλη (σελ. 57)

Ο δρόμος τους ήταν γαλήνιος (σελ. 60)

Δεν έχω ξεχάσει το φοίνικα (σελ. 71)

 

  Εξαιρετικό και αυτό το βιβλίο της Παναγιωτοπούλου, όπως και όλα της τα βιβλία βέβαια, ευχόμαστε να είναι καλοτάξιδο.