Αγγελική Αντωνίου, Eduart (2006)

Αγγελική Αντωνίου, Eduart (2006)

 

  Αν όψει της αυριανής προβολής της ταινίας της «Οι άγνωστοι Αθηναίοι».

  Ο φίλος ο Δημήτρης μου έκανε πρόπερσι ένα μικρό κατάλογο με καλές ελληνικές ταινίες. Μέχρι τότε δεν έβλεπα ελληνικό σινεμά.

  Είδα τις περισσότερες, όμως δεν πρόλαβα να δω τον «Eduart», μπήκαν άλλες προτεραιότητες. Τώρα, εν όψει της αυριανής προβολής της καινούριας ταινίας της Αντωνίου «Οι άγνωστοι Αθηναίοι» αποφάσισα να τη δω.

  Βασισμένη σε πραγματικό περιστατικό πραγματεύεται μια πραγματικά σπάνια περίπτωση: ο Eduart, ένας νεαρός αλβανός, σκοτώνει, αλλά αργότερα παραδίδεται στην Αστυνομία. Η τιμωρία αποτελεί μια εξιλέωση και αμβλύνει τις ενοχές. Καταδικάστηκε σε 16 χρόνια φυλάκιση.

  Βέβαια, όπως μας λέει στα γράμματα τέλους η Αντωνίου, η πλοκή είναι φανταστική. Ίσως όμως όχι εντελώς.

  Ο πληρωμένος έρωτας των ομοφυλόφιλων έχει συχνά άσχημη κατάληξη, ας μην αναφέρω δυο γνωστά ονόματα. Την ίδια κατάληξη είχε και το θύμα του Eduart.

  Η ταινία ξεκινάει από το τέλος, ένα κορυφαίο επεισόδιο: ο Eduart, προσπαθώντας να περάσει τα σύνορα, για δεύτερη φορά μαθαίνουμε στο τέλος, πυροβολείται από συνοριακούς φρουρούς. Σκοτώθηκε;

  Το σασπένς.

  Όχι, δεν σκοτώθηκε. Απλά σωριάστηκε κάτω εξαντλημένος, παγωμένος (χιονισμένο τοπίο ολόγυρα) μετά τον πυροβολισμό. Μόλις τον συνεφέρνουν δίνοντάς του να πιει κάποιο ποτό (κονιάκ νομίζω δίνουνε σ’ αυτές τις περιπτώσεις) ομολογεί το έγκλημά του, ήλθε να παραδοθεί στην ελληνική δικαιοσύνη.

  Κλέφτης όπως κάποιοι συμπατριώτες του, σε εκείνη την πρώτη φάση που κατέκλυσαν τη χώρα μας, θα ενδώσει στη σχέση με τον ομοφυλόφιλο, κατά παρότρυνση φίλου του. Όμως άλλος είναι ο στόχος του, να τον κλέψει, αλλά τελικά καταλήγει να τον πνίξει.

  Θα συλληφθεί σαν μετανάστης χωρίς διαβατήριο και θα σταλεί πίσω στην πατρίδα του. Όταν είχε φύγει είχε κλέψει τη μητέρα του. Έχει μια αγαπησιάρικη σχέση με την αδελφή του, και η μητέρα του συγχωρεί όπως όλες οι μανάδες. (Διαβάζω το περιστατικό σε μια από τις δημοσιεύσεις του Joseph Roth που περιλαμβάνονται στο βιβλίο «Τα χρόνια των ξενοδοχείων», για τη μάνα που παρακάλεσε να συγχωρήσουν το γιο της που την τραυμάτισε σοβαρά προσπαθώντας να τη σκοτώσει). Ο πατέρας όμως τον καταγγέλλει, πιστεύοντας ότι αν εκτίσει κάποια ποινή στη φυλακή θα συμμορφωθεί. Θα καταδικαστεί σε πέντε χρόνια φυλάκιση.

  Μπορεί η πλοκή να είναι φανταστική όμως το φόντο είναι πραγματικό. Η ζωή στις αλβανικές φυλακές είναι πιο φρικτή από τη ζωή στις δικές μας. Θα μου πείτε, πώς το ξέρεις, έκανες φυλακή; Δεν φαντάζομαι στις ελληνικές φυλακές να ζητάνε από τον κρατούμενο να φέρει μαζί του κατά τη φυλάκισή του το δικό του πιάτο και τα δικά του κλινοσκεπάσματα. Όσο για τις σχέσεις τον κρατουμένων, φαντάζομαι είναι παντού οι ίδιες. Υπάρχουν οι καλοί που θα σε στηρίξουν, υπάρχουν και οι κακοί που θα σου βάζουν τρικλοποδιές, μια κατάσταση που υπήρχε και στα κάτεργα όπου εξέτισε την ποινή του ο Ντοστογιέφσκι.

  Ήταν η εποχή με την κρίση των πυραμίδων. Μια κατάσταση αναρχίας που επικράτησε τότε στην Αλβανία έδωσε την ευκαιρία στους φυλακισμένους να δραπετεύσουν, όχι πριν βάλουν φωτιά στη φυλακή. Κάποιοι όμως ήταν παγιδευμένοι στα κελιά τους. Ο Eduart θα τους ανοίξει και θα βοηθήσει έναν εχθρό του που είναι βαριά τραυματισμένος να βγει έξω. Αργότερα θα βοηθήσει τον γιατρό. Αυτή η liminal, οριακή κατάσταση, θα οδηγήσει τον Eduart στη συνειδησιακή του μεταστροφή.

  Πολύ καλές ερμηνείες, πολύ καλή σκηνοθεσία, όμως δεν κατάφερε να προκριθεί για τα Όσκαρ. Προβλήθηκε όμως στο φεστιβάλ Μόσχας.