Jean-Lyc Godard, Alphaville (1965)

Jean-Lyc Godard, Alphaville (1965)

 

  Ο Έντι Κωνσταντίν, μυστικός πράκτορας των αμερικανών μεταμφιεσμένος σε δημοσιογράφο, πηγαίνει στην Αλφαβίλ, μια υπεργαλαξιακή πρωτεύουσα, ώστε να την καταστρέψει. Τώρα, το αν θα τα καταφέρει ή όχι, είναι εύκολο να το μαντεύσετε. Εξάλλου το ενδιαφέρον δεν βρίσκεται τόσο στην πλοκή, στα γεγονότα, όσο στο χώρο, στην περιγραφή αυτής της δυστοπικής περιοχής.

  Δυστοπικής;

  Η «Αλφαβίλ» είναι ένας κινηματογραφικός «Μαρά – Σαντ» (αναφέρομαι στο θεατρικό έργο του Πέτερ Βάις). Α, τώρα μου ήλθε στο μυαλό, ο «Κομμισάριος και ο Γιόγκι» του Άρθουρ Κέσλερ που βρίσκονται στον ίδιο παραδειγματικό άξονα: Αλφαβίλ, Μαρά, κομισσάριος=λογική. Εξωτερικές χώρες, Σαντ, γιόγκι=συναίσθημα.

  Στην Αλφαβίλ απαγορεύεται ρητώς και δια ροπάλου η έκφραση συναισθημάτων. Όσοι υποπίπτουν στο λάθος να τα εκφράσουν εκτελούνται. Ελάχιστοι αναμορφώνονται. Λέξεις όπως συνείδηση και έρωτας, απαγορεύονται. Μάλιστα τις εξαφανίζουν σιγά σιγά από τα λεξικά και τα αντικαθιστούν με άλλες.

  Μοιάζει με το «1984» και τον «Θαυμαστό καινούριο κόσμο» αλλά δεν είναι έτσι ακριβώς. Στα δυο αυτά μυθιστορήματα το κακό, με την έννοια μιας απολυταρχικής εξουσίας που ελέγχει τους υπηκόους της, έχει επικρατήσει στην ανθρωπότητα. Εδώ έχει επικρατήσει μόνο στην Αλφαβίλ, που φιλοδοξεί να επιβάλλει τις αντιλήψεις και την κυριαρχία της στις έξω χώρες.

  Θίγεται όμως και ένα άλλο θέμα, αυτό της τεχνητής νοημοσύνης. Μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να υποκαταστήσει τον άνθρωπο, και τελικά να κυριαρχήσει πάνω του; Τουλάχιστον αυτό αφήνει να εννοηθεί ο Γκοντάρ, καθώς βάζει την Αλφαβίλ να διοικείται από τον Alpha 60, ένα υπερυπολογιστή που δίνει εντολές στη βάση είπαμε των προταγμάτων της λογικής. Θα συνομιλήσει πολλές φορές με τον Λέμι Κώσιον με μια σπηλαιώδη, μηχανική φωνή.

  Όπως είναι αναμενόμενο, δεν υπάρχει έρωτας, υπάρχει μόνο σεξ. Όμως η Άννα Καρίνα, που γεννήθηκε στις έξω χώρες και συγκεκριμένα κάπου στη γη, δεν μπόρεσε να καταπνίξει τα συναισθήματά της μετά τη συνάντησή της με τον Κώσιον. Είναι χαρακτηριστική η τελευταία ατάκα της ταινίας καθώς εγκαταλείπουν την Αλφαβίλ, την οποία ο Κώσιον έχει κανονίσει να καταστραφεί «αχρηστεύοντας» τον Alpha 60 που την κυβερνά.

  Με ποιο τρόπο;  

  Του μιλάει για ποίηση την οποία αυτός, και καθώς δεν μπορεί να καταλάβει, θα αποδιοργανωθεί.

  Ναι, η λογοτεχνία με τις μεταφορικές χρήσεις των λέξεων είναι απαγορευμένη στην Αλφαβίλ. Μόνο λέξεις στην κυριολεκτική τους σημασία, και όχι όλες, επιτρέπονται.

  Χαρακτηριστική είναι η τελευταία ατάκα της ταινίας καθώς η Άννα Καρίνα το σκάει με τον Λέμι Κώσιον: «Σας αγαπώ».

  Δεν θυμάμαι άλλο μεγάλο σκηνοθέτη να έχει ασχοληθεί με επιστημονική φαντασία εκτός από τον Αντρέι Ταρκόφσκι, στον «Σολάρις».

  H προηγούμενη ανάρτησή μας ήταν για την προηγούμενη ταινία του «Μια γυναίκα παντρεμένη». Για την επόμενη ταινία του, τον «Τρελό Πιερό» γράψαμε πριν δυο χρόνια.