Ebrahim Hatamikia (1961 - )

 Ebrahim Hatamikia (1961 - )

 

  Ο Εμπραχίμ Ηαταμίκια είναι ο σκηνοθέτης ο οποίος ασχολήθηκε περισσότερο με τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ. Έκανε και αυτός τη μαθητεία του, όπως οι περισσότεροι ιρανοί σκηνοθέτες, σε ταινίες μικρού μήκους πριν περάσει στις μεγάλου μήκους ταινίες μυθοπλασίας.

  Ενώ αρχικά ήταν ένας θερμός θιασώτης της επανάστασης αργότερα, κατά τη δεκαετία του ’90, άρχισε να στέκεται κριτικά απέναντί της. Οι ήρωες τους οποίους ύμνησε στα πρώτα του έργα, γυρισμένα κατά τη διάρκεια του πολέμου, όσοι κατάφεραν να επιβιώσουν αντιμετώπισαν την κρατική αδιαφορία. Επίσης τονίζεται αρκετά η αγωνία των οικογενειών των στρατιωτών, κάτι που δεν μπορούσε να γίνει στα πρώτα έργα καθώς θα ήταν σαν να υπονόμευε το υψηλό φρόνημα, που τόσο είχαν ανάγκη κατά τη διεξαγωγή το πολέμου.

  Όμως σε κάποιες ταινίες του υπάρχει και το ατομικό υπαρξιακό πρόβλημα. Δεν είναι τα πάντα θρησκεία, πατρίδα, οικογένεια και πολιτική. Χαρακτηριστική είναι η πρώτη του ταινία «Η ταυτότητα» (1987) που αναφέρεται στις ενοχές ενός ατόμου που παρέσυρε με τη μηχανή του ένα παιδί και το εγκατέλειψε. Θα νοσηλευθεί σε στρατιωτικό νοσοκομείο όπου θα δούμε τα δεινά των τραυματισμένων στρατιωτών και θα ακούσουμε ιστορίες για τον πόλεμο.

  Στις δυο επόμενες ταινίες του, τον «Ανιχνευτή» και τον «Μετανάστη» (1989), βλέπουμε την αυτοθυσία του μάρτυρα, που θυσιάζεται για την πατρίδα. 

  Στη συνέχεια περνάμε σε ταινίες που δείχνουν τον αντίκτυπο του πολέμου στα μετόπισθεν. Στην «Ένωση με το Θεό» (1992) ο Αμίρ επιμένει σε ένα γιορταστικό γάμο παρά τον κίνδυνο μιας αεροπορικής επιδρομής. Ο πόλεμος αναστατώνει την καθημερινότητα των πολιτών.

  Στην επόμενη ταινία του «Από το Καρκέ στο Ρήνο» (1993) θίγει δυο ζητήματα. Το πρώτο είναι η μετανάστευση. Η αδελφή πηγαίνει στην Γερμανία, παντρεύεται έναν γερμανό, έχει ένα παιδί. Η μητέρα της είναι αγανακτισμένη μαζί της, δεν θέλει να ακούσει για αυτήν. Εκεί τη βρίσκει ο αδελφός της, που έχει έλθει μήπως αποκατασταθεί η όρασή του, την οποία έχασε από τα χημικά του Σαντάμ. Και δυο άλλοι τραυματίες βετεράνοι θα καταλήξουν στη Γερμανία, μήπως βελτιωθεί η κατάστασή τους.

  Όμως ο αδελφός της, παρόλο που θα βρει το φως του, θα χάσει τη ζωή του από λευχαιμία, που προκλήθηκε και αυτή από τα χημικά.

  Το τέλος της ταινίας θα βρει την αδελφή να ταξιδεύει με τον άντρα της και το παιδί τους στο Ιράν. Σίγουρα δεν πρόκειται για μετεγκατάσταση αλλά για μια επίσκεψη στη μητέρα με την οποία προφανώς έχει συμφιλιωθεί.

  Ο Χαταμίκια έχει εμμονή με τον πόλεμο. Έτσι την επόμενη ταινία του «Οι κίτρινες στάχτες» (1994) θα την τοποθετήσει στη Γιουγκοσλαβία που μαίνεται από τον εμφύλιο, ενώ χρόνια αργότερα, με το «Damaskus time» (2018) θα δώσει μια συγκλονιστική περιπέτεια με την προσπάθεια διάσωσης αμάχων και τραυματιών από την Παλμύρα που πολιορκείται από το ISIS.

  Στη «Μυρωδιά του σακακιού του Ιωσήφ» (1995) βλέπουμε την αγωνία των οικογενειών των αγνοουμένων, σε μια πλοκή με ανατροπές.

  Δεν είναι μόνο η αγωνία της οικογένειας ούτε τα σωματικά τραύματα του πολέμου, είναι και τα ψυχολογικά. Στον «Πύργο της Μινού» (1995) βλέπουμε τον ήρωα να μη θέλει να πάει σ’ αυτόν τον πύργο-παρατηρητήριο, όπου έχασαν τη ζωή τους όλοι του οι σύντροφοι. Θα πιεστεί από τη γυναίκα του που μόλις παντρεύτηκαν (πάνε για το ταξίδι του μέλιτος) να τον επισκεφθεί, και οι μνήμες θα τον στοιχειώσουν. Το ίδιο και στο «Νεκρό κύμα» (2001), τα σώματα των νεκρών συντρόφων του στοιχειώνουν ακόμη τον ήρωα και ας έχουν περάσει δέκα χρόνια από τότε.  

  Στο «Glass agency» (1999) βλέπουμε την αδιαφορία της κοινωνίας για τους τραυματισμένους βετεράνους.

  Ο φίλος του πρέπει να ταξιδέψει επειγόντως για το εξωτερικό, ο τραυματισμός του δεν επιδέχεται αναβολή. Ο υπάλληλος του αεροδρομίου τον αντιμετωπίζει με αδιαφορία. Δεν συγκινείται από την κατάσταση του φίλου του. Σε μια έκρηξη οργής θα κρατήσει ομήρους τους επιβάτες που περιμένουν στην αναμονή.

  Η «Κόκκινη κορδέλα» (1999) είναι μια ταινία που ξεχωρίζει. Οι συνέπειες του πολέμου (ερειπωμένο σπίτι, νάρκες, νεκροταφείο τανκς) είναι απλά το φόντο για μια γκροτέσκα υπόθεση, με τις σχέσεις μιας γυναίκας, ιδιοκτήτριας του σπιτιού στο οποίο έχει έλθει να ζήσει, ενός άντρα που του έχει κάνει κατάληψη και ενός αφγανού μετανάστη που έχει βρει και αυτός καταφύγιο εκεί.  

  Το «Χαμηλό υψόμετρο» (2002), η πρώτη ταινία του Χαταμίκια που είδα πριν 13 χρόνια, είναι μια θεότρελη κωμωδία με μια αεροπειρατεία, βασισμένη σε πραγματικό γεγονός. Έχει happy end, όμως ο ιρανός φίλος μου Hoji Fred μου είπε ότι στην πραγματικότητα το τέλος είναι unhappy, ο αεροπειρατής εκτελέστηκε.

  Το «Πορφυρό χρώμα» (2005) ήταν απαγορευμένο για αρκετά χρόνια διότι αναφερόταν σε ένα μυστικό πράκτορα που ερευνούσε τα πολιτικά πιστεύω ενός συμμαθητή του που οι γονείς του ήταν μέλη των «Μουτζαχεντίν του λαού», μιας ριζοσπαστικής αντιπολιτευόμενης οργάνωσης.

  Ο πόλεμος τέλειωσε, αλλά όχι οι επιπτώσεις του. Νάρκες είναι σκορπισμένες παντού. Από μια τέτοια νάρκη τραυματίζεται στο πόδι η Golshifteh Farahani στην ταινία «Στο όνομα του πατέρα» (2006). Στην ταινία αυτή βλέπουμε την μεγάλη αγάπη του πατέρα για την κόρη.

  Έχουν περάσει είκοσι χρόνια από το τέλος του πολέμου, ο Χαταμίκια ασχολείται με την καινούρια του ταινία, την «Πρόσκληση» (2008), με το θέμα της έκτρωσης, σε τέσσερις τυπικές περιπτώσεις.

  Ο «Σωματοφύλακας» (2016) κατηγορείται για ελλιπή προστασία του πολιτικού του οποίου ήταν σωματοφύλακας, και που μια τρομοκρατική επίθεση του στοίχισε τη ζωή. Στο εξής ζητάει να μην είναι πια σωματοφύλακας πολιτικών προσώπων.

  Πολύ ωραία, να προστατεύει τότε έναν πυρηνικό φυσικό.

  Ωραία ατάκα από την ταινία: Οι πολιτικοί είναι εναλλάξιμοι, όχι όμως και οι κορυφαίοι επιστήμονες.

  Ο πυρηνικός επιστήμονας δεν θέλει σωματοφύλακα. Και βρισκόμαστε για μια ακόμη φορά στο μοτίβο «Η αρχική αντιπάθεια μετατρέπεται σε συμπάθεια».

  Το έμαθα με την ευκαιρία που είδα την ταινία: δεν δολοφονούν μόνο πολιτικούς αλλά και πυρηνικούς επιστήμονες. Όμως ιρανούς, και πίσω από τις δολοφονίες τους κρύβεται το Ισραήλ.

  Στην «Έξοδο» (2020), την τελευταία ταινία του Χαταμίκια, βλέπουμε τον αγανακτισμένο βετεράνο μαζί με άλλους χωριανούς να κατευθύνονται με τα τρακτέρ τους στην πρωτεύουσα, στο προεδρικό μέγαρο, να διαμαρτυρηθούν για τα αλατοποιημένα χωράφια τους εξαιτίας του υφάλμυρου νερού ενός φράγματος (κάτι που φοβούνται και οι συμπατριώτες μου γεραπετρίτες, ότι μπορεί να συμβεί με το φράγμα των Μπραμιανών).