Λου Σουν, Το ημερολόγιο ενός τρελού

Λου Σουν, Το ημερολόγιο ενός τρελού (μετ. Γιώργος Μπλάνας), Ανοικτή βιβλιοθήκη, σελ. 60

 

  Το ανακάλυψα διαδικτυακά (μπορείτε να το κατεβάσετε από την «Ανοικτή βιβλιοθήκη» πατώντας εδώ ). Το είχα στα υπόψη και, βλέποντας τη βιογραφική ταινία «Λου Σουν» του Ding Yinnan αποφάσισα να το διαβάσω. Είχα διαβάσει ήδη την «Σύντομη Ιστορία της κινέζικης πεζογραφίας».

  Να γράψουμε πρώτα δυο λόγια για το όνομα. Τα κινέζικα ονόματα συνήθως καρατομούνται στην μετάφραση. 魯迅 είναι το όνομά του στην παραδοσιακή γραφή που χρησιμοποιείται μόνο στην Ταϊβάν και 鲁迅στην απλοποιημένη γραφή που καθιερώθηκε στην Κίνα μετά την επανάσταση. Το πρόβλημα στην προφορά είναι με το 迅. Οι ταϊβανέζοι το μεταγράφουν με λατινικούς χαρακτήρες ως hsun, ενώ στη μεταφορά στην απλοποιημένη γραφή στα λατινικά που λέγεται pinyin γράφεται ως xun. Το x στα pinyin προφέρεται χοντρικά ως Sh, και η πιο κοντινή απόδοση βέβαια στα ελληνικά είναι το σ, όπως στον Σαίξπηρ για παράδειγμα.  

  Πρόκειται για το πρώτο διήγημα που έγραψε ο Λου Σουν (1881-1936), κορυφαίος κινέζος λογοτέχνης, το 1918. Για τα βιογραφικά του θα παραπέμψω στην ανάρτησή μου για την ταινία, και βέβαια στον σύνδεσμο της βικιπαίδειας.

  Κεντρικό θέμα στο ημερολόγιο του τρελού είναι η ανθρωποφαγία, που αν και χρησιμοποιείται ως κυριολεξία, ο Λου Σουν θέλει να γίνει κατανοητή ως μεταφορά. Αλλά για να γίνει πιο συχνή η χρήση της ο Σουν χρησιμοποιεί τον τρελό που πάσχει από μανία καταδίωξης, και μάλιστα μιας συγκεκριμένης μορφής: φοβάται ότι θα τον φάνε.

  Η ανθρωποφαγία είναι γνωστή. Θυμάμαι την εποχή της χούντας που ένας πλούσιος μαύρος που έμενε στο Χίλτον έφαγε μια καμαριέρα.

  Υπάρχουν ακόμη φυλές ανθρωποφάγων, αλλά δεν θέλω να το ψάξω στο διαδίκτυο.

  Η πιο παλιά αναφορά σε ανθρωποφαγία στην ελληνική μυθολογία είναι τα Θυέστια δείπνα.

  Τα δυο αδέλφια, ο Θυέστης και ο Ατρέας, μετά το θάνατο του πατέρα τους συμφώνησαν να εναλλάσσονται στην εξουσία κάθε χρόνο. Ο Ατρέας όμως καταπάτησε τη συμφωνία.

  Αλλά ας μην κάθομαι να γράφω, θα κάνω αντιγραφή και επικόλληση από μια ιστοσελίδα.

«Ο Θυέστης αντέδρασε στην απληστία του αδελφού του χρησιμοποιώντας αντίστοιχα μέσα. Σχετίστηκε ερωτικά με την Αερόπη, την γυναίκα του Ατρέα, και κλέψανε μαζί το σκήπτρο, που θα του εξασφάλιζε την εξουσία. Όταν ο Ατρέας το έμαθε, ζήτησε τη βοήθεια του Δία, συνέλαβε αρχικά την Αερόπη, την πέταξε στη θάλασσα και στη συνέχεια καταδίωξε τον Θυέστη. Μετά το ξανασκέφτηκε και άλλαξε το εκδικητικό του σχέδιο. «Εμείς Θυέστη, από μια μάνα είμαστε», του μήνυσε. «Γύρισε πίσω και όλα θα γίνουν σαν πρώτα, μέλι γάλα». Ο Θυέστης πείστηκε και γύρισε.    Όμως στο τραπέζι που του έστησε να γιορτάσουν την «επιστροφή του Ασώτου», τον τάισε με τις σάρκες των παιδιών του.  Και στο τέλος στην ανοιχτή πιατέλα τού σερβίρισε και τα κεφάλια τους. Ο Θυέστης, όταν αντιλήφθηκε τι έχει φάει, καταράστηκε τον αδερφό του κι ορκίστηκε να τον σκοτώσει. Ο Ατρέας στο μεταξύ συνέλαβε τον Θυέστη, με σκοπό να τον σκοτώσει.    Η εκδίκηση του Θυέστη πραγματοποιήθηκε αρκετά χρόνια αργότερα δια χειρός Αιγίσθου, γιου του Θυέστη, ο οποίος σε συνεργασία με την Κλυταιμνήστρα σκοτώνουν τον γιο του Ατρέα, τον Αγαμέμνονα, μέσα στον λουτρό του, την ημέρα της επιστροφής του από την Τρωική εκστρατεία».   Έκανα εκτενή παρέκβαση γιατί πρόκειται για τη μυθολογία μας.   Ερχόμαστε στον εικοστό αιώνα.   Να παραθέσω ένα απόσπασμα από το «Τόντα Ράμπα» που παραθέτω και στην βιβλιοκριτική μου:   «Έπρεπε να περνάς μεσοστρατίς. Γιατί άντρες πεινασμένοι και γυναίκες πεινασμένες παραφύλαγαν πίσω από τις πόρτες κι έριχναν σκοινοθηλιές. Τράβαγαν από το λαιμό τους απρόσεκτους περαστικούς, τους τράβαγαν γρήγορα μέσα στην αυλή και τους έτρωγαν» (σελ. 256).   Ρωσία, 1929.   Δεν θα το ψάξω γιατί μπορεί να μην το βρω και να χάσω πολύ χρόνο.   Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ για την αναγκαστική κολεκτιβοποίηση που έκανε ο Στάλιν στην Ουκρανία. Θυμάμαι μια γυναίκα που έλεγε κλαίγοντας ότι οι γείτονες της έφαγαν τον γιο της ή τον εγγονό της, δεν θυμάμαι ακριβώς.   Είναι γνωστή και η ιστορία με την ανθρωποφαγία από τους επιβάτες ενός αεροπλάνου που έπεσε πάνω σε χιονισμένα βουνά. Τρώγοντας τους σκοτωμένους συνεπιβάτες τους κατάφεραν να επιβιώσουν μέχρι που τους βρήκαν.   Και όπως είπαμε η ανθρωποφαγία λειτουργεί εδώ και ως μεταφορά: homo homini lupus. O άνθρωπος είναι για τον άνθρωπο λύκος.   Ατυχέστατη η παρομοίωση, όμως έχει επικρατήσει. Ο Λύκος, ως κοινωνικό ον, ποτέ δεν τρώει τους ομοίους του, μια και είναι μέλη της αγέλης. Και πρέπει να θεωρηθεί τόσο άγριος κυνηγώντας τη λεία του όσο μπορεί να θεωρηθεί άγριος και ένας κυνηγός. Αυτά τα διάβασα στους ηθολόγους.   Αλλά ας παραθέσουμε κάποια αποσπάσματα.     «Νοιώθω το φαρμάκι στα λόγια τους, το στιλέτο στα χαμόγελά τους. Τα δόντια τους είναι κάτασπρα κι αστράφτουν: είναι όλοι τους ανθρωποφάγοι».   Η μανία καταδίωξης από την οποία πάσχει έχει συγκεκριμένο περιεχόμενο είπαμε: φοβάται ότι θα τον φάνε.   «-Μην αφήσεις τη φαντασία σου να σε βάλει κάτω! Ξεκουράσου μερικές μέρες.   Ε, βέβαια, όταν παχύνω εκείνοι θα έχουν περισσότερο φαΐ».   Η ίδια εμμονή, ότι θέλουν να τον φάνε.   «…τον άκουσα με τα ίδια μου τ’ αυτιά να λέει: -Πουλούσανε τους γιους τους για να φάνε».   Εδώ το «φάνε» δεν αναφέρεται σε ανθρωποφαγία. Είναι μια συμπυκνωμένοι έκφραση του: Πουλούσανε τους γιους τους ώστε με τα χρήματα που θα έπαιρναν να αγόραζαν τρόφιμα για να φάνε.   Να φάνε οι ίδιοι και να φάνε και οι γιοι τους.   Πουλούσαν και τις κόρες τους, σίγουρα και τότε. Αντιγράφω από την κριτική μου για την ταινία του Feng Xiaogang (θυμηθείτε την προφορά του x) «Back to 1942»:   «Ήταν μια ταινία που με συγκλόνισε. Οι σκηνές που βλέπουμε είναι ανατριχιαστικές. Ο θάνατος από την πείνα είναι το λιγότερο. Τον κανιβαλισμό δεν τον έδειξε, απλώς έγινε αναφορά σ’ αυτόν. Το πούλημα των γυναικών για ένα κομμάτι ψωμί, και για να σωθούν και οι ίδιες από την πείνα, δείχνεται αρκετά παραστατικά στην ταινία. Ο λιμός από τη μια, οι διεφθαρμένοι αξιωματούχοι του Τσανγκ Κάι Σεκ από την άλλη, ήταν η αιτία που 10 εκατομμύρια πρόσφυγες έφυγαν από την επαρχία Henan και 3 εκατομμύρια πέθαναν από την πείνα».   Και γυρνάμε στο διήγημα.   «Κάποτε ο Γι Για μαγείρεψε τον γιο του κι έκανε τραπέζι στον Τσιεν (Φαντάζομαι είναι Chen) και στον Τσου (Ίσως είναι Zhou). Αυτά είναι αρχαία πράγματα, κι όμως απ’ τον καιρό που έπλασε ο Παν Κου τη θάλασσα και την στεριά, οι άνθρωποι έτρωγαν συνέχεια ανθρώπους».   Παραθέτω μια αγγλική μετάφραση.   There's an old story from ancient times about Yi Ya boiling his son and serving him up to Jie Zhou. But if the truth be known, people have always practiced cannibalism, all the way from the time when Pan Gu separated heaven and earth down to Yi Ya's son, down to Xu Xilin, and on down to the man they killed in Wolf Cub Village. And just last year when they executed a criminal in town, there was even someone with T.B. who dunked a steamed bread roll in his blood and then licked it off.   Στη σημείωση στην οποία παραπέμπει το απόσπασμα διαβάζουμε: «Σύμφωνα με αρχαίες πηγές, ο περίφημος μάγειρος Γι Για μαγείρεψε το γιο του και έκανε το τραπέζι στον ηγεμόνα Χουάν του Τσι, που βασίλεψε από το 685 π.Χ. μέχρι το 643 π.Χ. και υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους υπέρμαχους του Κομφουκιανισμού. Ο Τσιεν και ο Τσου ήσαν παλαιότεροι τυραννίσκοι. Εδώ ο τρελός κάνει λάθος, μέσα στο παραλήρημά του».     Όμως να παραθέσω και τις υποσημειώσεις του αγγλικού:   An early philosophical text, Guan Zi, reports that the famous cook, Yi Ya, boiled his son and served him to his ruler, Duke Huan of Qi (685 643 B.C.), because the meat of a human infant was one of the few delicacies the duke had never tasted. Jie and Zhou were the last evil rulers of the Shang (1776 1122 B.C.) and Zhou (1122 221 B.C.) dynasties. The madman has mixed up some facts here.   Pan Gu (literally, Coiled up Antiquity) was born out of an egg. As he stood up he separated heaven and earth. The world, as we know it, was formed from his body.   Xu Xilin (1873–1907) was from Lu Xun's hometown, Shaoxing. After studies in Japan he returned to China and served as head of the Anhui Police Academy. When a high Qing official, En Ming, participated in a graduation ceremony at the academy, Xu assassinated him, hoping that this spark would touch off the revolution. After the assassination, he and some of his students at the academy occupied the police armory and managed, for a while, to hold off En Ming's troops. When Xu was finally captured, En Ming's personal bodyguards dug out his heart and liver and ate them.   Η μεταφορική σημασία της ανθρωποφαγίας φαίνεται καθαρά στο παρακάτω απόσπασμα:   «-Πρέπει ν’ αλλάξετε! Πρέπει ν’ αλλάξετε βαθιά μες στην καρδιά σας! Πρέπει να ξέρετε πως αύριο δεν θα έχουν θέση στον κόσμο οι ανθρωποφάγοι».   Αριστερός ο Λου Σουν, οραματιζόταν τη σοσιαλιστική κοινωνία.   Μακάρι να δοθεί η ευκαιρία να διαβάσω και άλλο έργο του Lu Xun. Ξέχασα να το γράψω: μια φίλη μου μου έστειλε ένα βίντεο από το youtube. Μια γυναίκα τεμάχισε τον σύζυγό της με αλυσοπρίονο και τον μαγείρεψε. Βρήκα και έναν άλλο σύνδεσμο εδώ.