Ali Asgari and Alireza Khatami, Terrestrial verses (2023)

 Ali Asgari and Alireza Khatami, Terrestrial verses (2023)

 

  Μα αφορμή την ταινία «Αυτά που σκοτώνεις» που προβάλλεται από την Πέμπτη που μας πέρασε στους κινηματογράφους.

  The film contains nine vignettes in which ordinary Iranian citizens struggle against the power of religiously-guided authoritarianism in everyday situations.

  Θα γράψουμε δυο λόγια για κάθε μια από τις 9 βινιέτες.

  Στην πρώτη βλέπουμε έναν ιρανό να προσπαθεί να πείσει έναν αρμόδιο υπάλληλο να εγγράψει τον νεογέννητο γιο του (ονομοτοδοσία) με το όνομα David. Αυτός αρνείται, δεν είναι ιρανικό όνομα. Γιατί όχι Davood; επιμένει ο άλλος, αφού είναι το ίδιο (Δαυίδ). Η γυναίκα μου θέλει David.

  Από το διάλογο:

  -Το να διαλέξεις το όνομα David είναι σαν να διάλεγε ένας ευρωπαίος ένα ιρανικό όνομα για το παιδί του.

  Προφανώς δεν είχε ακούσει για τον Darius Milhaud, που η πρώτη συμφωνία του είναι από τις αγαπημένες μου. Θυμήθηκα και τον Cyrus Vance, αμερικανό διαπραγματευτή σε μια κρίση με το κυπριακό το 1967. Όσο για τη Ντάρια, το θηλυκό του Δαρείος, είναι πολύ συνηθισμένο όνομα σε ανατολικές χώρες. Ντάρια είναι το όνομα της γυναίκας του Μπαλκόνσκι στο «Πόλεμος και Ειρήνη».

  Σελένα η δεύτερη βινιέτα, όπου βλέπουμε ένα κοριτσάκι να χορεύει φορώντας ακουστικά. Είναι σε ένα κατάστημα με παιδικά, η μητέρα του θέλει να του αγοράσει κάτι για μια σχολική γιορτή. Όχι, με τίποτα κόκκινο, απαγορεύεται.

  Θυμήθηκα την ατάκα των εφηβικών μου χρόνων: φωτιά στα κόκκινα.

  3. Αράμ

      Πάλι θυμήθηκα: Αράμ Χατσατουριάν. Αγαπημένο μου το κονσέρτο για βιολί του.

      William Saroyan, Το όνομά μου είναι Αράμ.

  Η διευθύντρια ανακρίνει την μαθήτρια, ήλθε στο σχολείο με το δίκυκλο ενός αγοριού. Αρχικά αρνείται, αλλά μετά λέει ότι θα πει την αλήθεια, αλλά υπό τον όρο να μην τηλεφωνήσει στον πατέρα της. Το παραδέχεται, και λέει και το όνομα του αγοριού. Η διευθύντρια κάνει να σηκώσει το τηλέφωνο. Σταθείτε, της φωνάζει, δεν τηρείται την υπόσχεσή σας. Κι εγώ σας είδα την Παρασκευή στο πάρκο, με έναν άντρα, σας έγραψα μάλιστα με το κινητό μου… αλλά δεν θα το μαρτυρήσω.

  Σηκώνεται και φεύγει.

  4. Σαντάφ

  Της πήραν το ταξί της γιατί την έπιασε η κάμερα να μη φοράει τσαντόρ. Αποκλείεται, λέει.

  Περιμένουν το mail με τη φωτογραφία. Να την.

  -Μα δεν είμαι εγώ, είναι ο αδελφός μου.

  -Να έλθει να μας το πει ο ίδιος.

  Αν δεν της δώσουν το ταξί, δεν θα μπορεί να δουλέψει, και τότε πώς να πληρώσει τη δόση, θα της το πάρουν.

  5. Faezeh

  Είδε την αγγελία, πάει για συνέντευξη. Είναι κατασκευαστική εταιρεία.

  Αυτός της κολλάει κανονικά.

  Κάποια στιγμή σηκώνεται και φεύγει.

  Αυτός τη βρίζει.

  6. Farbod

 Του κάνει ολόκληρη ανάκριση για τα τατουάζ που έχει, για να του δώσει την επαγγελματική άδεια οδήγησης. Τα σχολιάζει επικριτικά. -Μα είναι ποιήματα του Ρούμι. -Έχει και καλύτερα ο Ρούμι.

  7. Siamak.

  Περνάει από εξετάσεις στα θρησκευτικά για να τον προσλάβουν. Τι σούρες ξέρει. Αλλά και να δείξει πώς πλένεται πριν προσευχηθεί.

  Δεν ήξερα ότι είναι αυστηρό το τελετουργικό του πλυσίματος πριν την προσευχή. Πρώτα το αριστερό χέρι…

  Αυτός που του παίρνει συνέντευξη απαγγέλει σούρες στα αραβικά.

  Κάπου θα έπρεπε να το γράψω, ας το γράψω εδώ.

  Πόσο περήφανοι μπορεί να είναι οι ιρανοί, που πήραν από τους άραβες τόσο τη θρησκεία όσο και το αλφάβητο, και παρόλα αυτά διάβασα ότι τους μισούν, ακριβώς γιατί τους είχαν κατακτήσει.

  Ας το γράψω και αυτό. Ο χριστιανισμός διαδόθηκε με την πειθώ. Οι προσηλυτισμένοι πείθονταν σ’ αυτά που τους έλεγαν. Το ισλάμ, αντίθετα, διαδόθηκε με τα όπλα. Οι προσήλυτοι δεν πείθονταν, απλά αλλαξοπιστούσαν υπό την απειλή της μάχαιρας (θυμήθηκα την «Μαχαιριά», 2015, του Φατίχ Ακίν) και το «Ceddo», 1977, του Ousmane Sembene, ταινίες στις οποίες δείχνονται οι βίαιοι εξισλαμισμοί).

  8. Ali

  Αυτό πρέπει να είναι σε μεγάλο βαθμό αυτοβιογραφικό.

  Ο Ali δεν είναι άλλος από τον Ali Asgari.

  Που βέβαια δεν σκότωσε τον πατέρα του, αλλά δείχνει για ποιους λόγους απορρίφτηκε το σενάριό του.

  Που θα το γυρίσει αργότερα σε ταινία ο Alireza Khatami, αυτή που προβάλλεται από την Πέμπτη που μας πέρασε. Ο Χαταμί ζει στον Καναδά, απρόσβλητος από το καθεστώς.

  9. Mehri

  Η καημένη, έχασε το σκυλάκι της. Της το πήρε η αστυνομία μέσα από τα χέρια της. Κατά το ισλάμ λέει είναι βρώμικο ζώο. Τα πάνε για ευθανασία. Πηγαίνει στο αστυνομικό τμήμα, την αποπαίρνουν ευγενικά. Αυτή επιμένει, ακούει το σκυλάκι της που αντιδρά όταν το φωνάζει με το όνομά του.

  Μα ήταν τόσο απλό, να την αφήσουν να πάει να δει τα σκυλιά.

  Τελικά συμφωνεί να της δώσουν κάποιο άλλο. Τουλάχιστον αυτό θα γλιτώσει.

  Ξεχνώ, γι’ αυτό και κρατώ frame για κάτι που θέλω να προσθέσω στην ανάρτησή μου, εκτός από αυτά βέβαια από τα οποία θέλω να διαλέξω για να βάλω στην ανάρτηση. Ατάκα του αστυνομικού: -Κυρία μου, αν κάποιος σ’ αυτή την πόλη χαθεί, δεν μπορούν να τον βρουν.

  Πολύ καυστικές για το καθεστώς αυτές οι βινιέτες, όπου βλέπουμε σε μονόπλανο μόνο τον ενδιαφερόμενο, που το όνομά του είναι ο τίτλος κάθε βινιέτας.

  Όχι, που θα τον άφηναν έτσι. Το παρακάτω κείμενο από τη βικιπαίδεια βρίσκεται στο βιογραφικό του.

  The satirical film Terrestrial Verses he co-directed with Alireza Khatami was entered into the Un Certain Regard section of the 2023 Cannes Film Festival; upon his return in Iran, Asgari got his passport temporarily confiscated and was banned from directing other films.

  Το παρακάτω είναι από τον σύνδεσμο της βικιπαίδειας για την ταινία.

  Asgari and Khatami worked on the script together, but had difficulty finding a producer and ultimately produced the film at their own expense with financial support from friends. The film was then shot within seven days.

  7,2 η βαθμολογία της, εγώ έβαλα 8.

Alireza Khatami, Los versos del olvido (2017)

 Alireza Khatami, Los versos del olvido (2017)

 

  Μα αφορμή την ταινία «Αυτά που σκοτώνεις» που προβάλλεται από προχθές στους κινηματογράφους.

  Το έγραψα και στην ανάρτηση γι’ αυτήν, «Οι στίχοι της λησμονιάς» μου άρεσαν περισσότερο.

  Ο ηλικιωμένος υπεύθυνος του νεκροτομείου και ο νεκροθάφτης είναι τα κεντρικά πρόσωπα της ταινίας, η πλοκή της οποίας που διαδραματίζεται σε μια μη κατονομαζόμενη χώρα της Λατινικής Αμερικής που τελεί υπό δικτατορικό καθεστώς. Φυσικά το μυαλό όλων πάει στη δικτατορία των ισλαμιστών στην πατρίδα του σκηνοθέτη, ο οποίος ζει στον Καναδά.

  Στην ταινία «Αυτά που σκοτώνεις» είχαμε έναν Ορέστη.

  Εδώ, έχουμε έναν ηλικιωμένο άνδρα με βαθιά ανθρωπιά.

  Κουβαλάνε σωρούς τους νεκρούς διαδηλωτές στο νεκροτομείο και μετά τους παίρνουν και τους θάβουν σε λάκκους στο βουνό.

  Το νεκροτομείο θα κλείσει καθώς θα κλείσει και το γειτονικό νεκροταφείο, οι νεκροί στο εξής θα θάβονται αλλού.

  Οι άντρες του καθεστώτος ξεχνάνε δυο πτώματα.

  Ο ηλικιωμένος αυτός έχει κρύψει το ένα, μια νεαρή κοπέλα, αποφασισμένος να της προσφέρει μια κανονική ταφή.

  Θα συναντήσει πολλές γραφειοκρατικές δυσκολίες.

  Πιστοποιητικό γέννησης;

  Ευτυχώς θα το προμηθεύσει μια γυναίκα, που προφανώς η κόρη της ήταν ανάμεσα στους διαδηλωτές και εξαφανισμένη στο σωρό των πτωμάτων που ρίχτηκαν στο λάκκο.

  Αλλά θα διατρέξει και πραγματικό κίνδυνο: οι αστυνομικοί επιστρέψουν, μήπως ξεχάστηκε κανένα πτώμα.

  Ο κόσμος έχει μαζευτεί στην εκκλησία, το φέρετρο είναι εκεί, αλλά ο παπάς αργεί. Τότε αναλαμβάνει ένας τυφλός να ξεκινήσει με μια αυτοσχέδια τελετουργία. Σε λίγο καταφτάνει ο παπάς.

  -Άργησες, του λέει.

  Σ’ αυτό διείδα ένα αντικληρικαλιστικό πνεύμα. Ο κλήρος, σαν ένα γρανάζι της εξουσίας, δεν βιαζόταν καθόλου.

  6,6 η βαθμολογία της, εγώ έβαλα 8.

Aparna Sen, The Japanese wife (2010)

 Aparna Sen, The Japanese wife (2010)

 

  Είναι από τις πιο ωραίες ιστορίες αγάπης που έχω δει ποτέ.

  Πάνω στο μοτίβο, τα σύνορα της αγάπης.

  Αυτός, δάσκαλος, ζει στην Ινδία.

  Αυτή, ζει στην Ιαπωνία με τη μητέρα της, την οποία περιποιείται.

  Έρωτας δια αλληλογραφίας.

  Αλλά και διά τηλεφώνου κάποιες φορές.

  Ανταλλάσσουν δώρα.

  Του στέλνει ένα δακτυλίδι.

  Αυτός, φάρμακα. Συμβουλεύεται γιατρούς, του λένε να τους πει τα συμπτώματα.

  Μάλλον είναι αρθρίτιδα.

  Τελικά είναι καρκίνος.

  Κάνει χημειοθεραπεία.

  Την ντροπαλή κοπέλα που του προξένευαν πριν χρόνια και που δεν κατάφερε καν να δει το πρόσωπό της, παντρεύτηκε.

  Έκανε ένα γιο αλλά έμεινε χήρα.

  Θα έλθει να μείνει με τη θεία με την οποία μένει και αυτός, από τότε που πέθαναν οι γονείς του.

  Η γιαπωνέζα του στέλνει ένα χαρταετό.

  Θα τον δώσει στο γιο της να τον πετάξει. Το επεισόδιο με το συναγωνισμό με τους χαρταετούς είναι απολαυστικό, και αρκετά μεγάλο σε διάρκεια. Ινδία versus Ιαπωνία.

  Πώς θα τελειώσει άραγε αυτή η ιστορία;

  Αρπάζει πνευμονία.

  Παρέκβαση: Να κάνετε το εμβόλιο της πνευμονίας, το τελευταίο πιάνει μια πολύ μεγάλη γκάμα πνευμονιόκοκκων.

  Κλείνει η παρέκβαση.

  Πεθαίνει.

  Και η ταινία κλείνει με αυτή να έρχεται από την Ιαπωνία σπίτι του. Την βλέπουμε να περιφέρεται σ’ αυτό και να περιεργάζεται το χώρο που έζησε.

  Σαν να μη μας τα λέει καλά ο σεναριογράφος, θα πείτε.

  Άκου έρωτας από απόσταση, χωρίς να έχουν ιδωθεί καν!

  Ένα ίδιο έρωτα έζησε και ο Μπαλζάκ. Πρόσφατα ξαναείδα ένα μίνι σήριαλ με τη ζωή του. Όμως αυτοί τελικά συναντήθηκαν, και όταν πέθανε ο άντρας της παντρεύτηκαν.

  Για να ρωτήσω την τεχνητή νοημοσύνη πόσα χρόνια είχαν σχέση από μακριά (αυτή πολωνέζα ευγενής, ζούσε με την άντρα της στη Ρωσία).

  Τελικά συναντήθηκαν μετά από ένα χρόνο, όμως αλληλογραφούσαν για 18 ολόκληρα χρόνια πριν παντρευτούν, λίγους μήνες πριν πεθάνει ο Μπαλζάκ, το 1850.

  Έγραψα σε άλλη ανάρτηση ότι αποφεύγω να βλέπω ταινίες στο άσχετο, όμως με συγκινούν πολύ οι ιστορίες αγάπης, και όταν έπεσα πάνω της είπα ότι θα τη δω.    

  7,6 η βαθμολογία της.

Alireza Khatami, Αυτά που σκοτώνεις (The things you kill, 2025)

 Alireza Khatami, Αυτά που σκοτώνεις (The things you kill, 2025)

 

  Από προχθές στους κινηματογράφους.

  Το μοτίβο της ταινίας είναι αυτό της Ορέστειας, αντεστραμμένο. Εκεί είχαμε τον μητροκτόνο, εδώ τον πατραλία (πατροκτόνος, ξέρω την αρχαιοελληνική λέξη εδώ και δεκαετίες, μάλλον διαβάζοντας τον Οιδίποδα Τύραννο).

  Τον σκότωσε γιατί σκότωσε τη μητέρα του. Ήταν ανάπηρη, περπατούσε με Π, και τα είχε με γκόμενα.

  Υπαρξιακό το έργο, στο τέλος θα δούμε πλάνα με το αντίστοιχο των ερινύων.  

  Μου αρέσουν οι ταινίες με αφηγηματική σαφήνεια, και με ξενερώνουν όταν υπάρχουν αφηγηματικά κενά.

  Όμως πιο πριν με ξενέρωσε το ρεαλιστικά απίθανο.

  Είχε συνεργό στη δολοφονία.

  Τον έδεσε με μια αλυσίδα σε ένα δένδρο. Δίπλα είχε φτιάξει κάτι σαν σκυλόσπιτο, πιο μεγάλο φυσικά, για να τον προφυλάσσει από τη βροχή και τον ήλιο, και να κοιμάται. Του έφερνε φαγητό και νερό.

  Αλήθεια, τι θα τον έκανε;

  Την τελευταία φορά που τον επισκέφτηκε τον βρήκε ξαπλωμένο χάμω. Τον σκουντάει με το πόδι, αυτός είναι ακίνητος. Μάλλον πέθανε.

  Πηγαίνει και λύνει την αλυσίδα, και ο άλλος του επιτίθεται και τυλίγει την αλυσίδα γύρω από το λαιμό του. Αγωνίζεται να ξεφύγει.

  Στο επόμενο πλάνο τον βλέπουμε να γυρίζει κρατώντας ένα φτυάρι στο χέρι.

  Η αφηγηματική αναμονή είναι ότι τον σκότωσε και τον έθαψε. Όμως είναι σκηνοθετικά εντελώς ανορθόδοξο να μην δείξει πώς ξέφυγε από αυτό το θανάσιμο σφίξιμο, τουλάχιστον αυτό, και τον εξουδετέρωσε.

  Δίπλα σ’ αυτό υπάρχουν και τα οικογενειακά προβλήματα, άσχετα με το κορυφαίο επεισόδιο της πατροκτονίας.

  Όχι, παρά τα ενδιαφέροντα επί μέρους επεισόδια η ταινία δεν μου άρεσε. Όμως, σαν ιρανός που είναι, αποφάσισα να δω και την άλλη του ταινία, την πρώτη του, «Los versos del olvido» (2017). Την είδα χθες βράδυ, αυτή μου άρεσε πολύ. Θα δω και αυτή που γύρισε με τον Ali Asgari, τον οποίο έχω δει πακέτο.

  Να σημειώσουμε ακόμη: Η πλοκή διαδραματίζεται στην Τουρκία, η γλώσσα που ακούμε είναι τα τούρκικα, όμως διαβάζω στην διαφημιστική αφίσα που παραθέτει η βικιπαίδεια, «σύμφωνα με χρονικά της Τεχεράνης». Υποθέτω λοιπόν ότι υπήρξε ένα συμβάν πατροκτονίας στην Τεχεράνη, το οποίο ο Χαταμί αναπλάθει στην ταινία του τοποθετώντας την πλοκή, για ευνόητους λόγους, όχι στην Τεχεράνη αλλά στην Τουρκία. Η Τουρκία επιλέχτηκε πιθανόν λόγω τους μουσουλμανικής θρησκείας. Όσο για την πρώτη του ταινία, όπως φαίνεται και από τον τίτλο, την τοποθετεί σε μια μη κατονομαζόμενη λατινοαμερικάνικη χώρα, με ένα δικτατορικό καθεστώς. Και φυσικά η γλώσσα είναι τα ισπανικά.   

Ho Menghua, Journey to the west, Princes iron fan ((鐵扇公主, 1966)

 Ho Menghua, Journey to the west, Princes iron fan ((鐵扇公主, 1966)

 

  Μετά το animation με τον ίδιο τίτλο των Wang Guchan και Wang Laiming (1941) είδαμε και την ταινία του Ho Menghua, που έχει γυρίσει και άλλες ταινίες με επεισόδια από το κλασικό κινέζικο μυθιστόρημα του 16^ου αιώνα «Ταξίδι στη Δύση».

  Το ταξίδι αυτό το επιχειρεί ένας ταοιστής μοναχός, ο Tang Sanzang,  έχοντας παρέα τον Sha Wujing, ένα κοινό θνητό, τον Zhu Bajie, έναν  γουρουνόμορφο άνθρωπο που διαθέτει μαγικές ιδιότητες και τον Wu Sukong, βασιλιά των πιθήκων, που διαθέτει ακόμη πιο πολλές. Και μια από αυτές βέβαια είναι η ικανότητα της μεταμόρφωσης, την οποία όμως έχουν και οι εχθροί τους.

  Το μεγαλύτερο μέρος της μαγείας αυτού του παραμυθιού έγκειται ακριβώς σε αυτές τις μεταμορφώσεις, που οδηγούν την πλοκή σε ανατροπές. Για παράδειγμα, οι τρεις όμορφες κοπέλες που προσπαθούν να παρασύρουν τον ταοϊστή καλόγερο στο ναό τους με σκοπό να τον κάνουν σούπα, γιατί τρώγοντας από τις σάρκες του θα αποκτήσουν αθανασία, στην πραγματικότητα ήταν δαιμόνισες. Το πιο κωμικό επεισόδιο της πλοκής είναι αυτό που ο Zhu Bajie μαγεύεται από την ομορφιά αυτών των κοριτσιών και πέφτει θύμα τους. Βέβαια στο τέλος θα τις εξοντώσουν.

  Το επεισόδιο αυτό αποτελεί κατά κάποιο τρόπο συνέχεια του επεισοδίου το οποίο παρουσιάζεται στην ταινία του 1941, που είναι η κλοπή της σιδερένιας βεντάλιας για να σβήσουν μια τεράστια πυρκαγιά που ξέσπασε στα δυτικά και δεν λέει με τίποτα να σβήσει.

  6,7 η βαθμολογία της, εγώ έβαλα 8.

Wan Laiming and Cheng Tang, Journey to the west: Havoc in heaven (大闹天宫, 1961)

 Wan Laiming and Cheng Tang, Journey to the west: Havoc in heaven (大闹天宫, 1961)

 

  Μου αρέσει να βλέπω ομαδοποιημένες ταινίες, όχι ξεκάρφωτες, απλά επειδή είναι καλές. Αυτός είναι ο λόγος που μου αρέσει να βλέπω πακέτο ένα σκηνοθέτη.

  Εδώ ο «Χαλασμός στους ουρανούς» είναι σε δυο πακέτα. Το ένα πακέτο είναι ότι πρόκειται για animation, και πριν τρεις μέρες είδα το πρώτο κινέζικο animation, το «Journey to the west: Princess iron fan» (1941) των Wan Guchan και Wan Laiming. Ναι, Wan Laiming συνσκηνοθετεί και αυτό το animation. Το δεύτερο, ότι είναι επίσης ένα επεισόδιο από το κλασικό κινέζικο μυθιστόρημα «Journey to the west».

  Θεωρώ χλωμό να διαβάσω το μυθιστόρημα, ενώ μου είναι πιο εύκολο να δω κινηματογραφικές μεταφορές διαφόρων επεισοδίων, και αυτό σκοπεύω να κάνω. Το ότι το φανταστικό είναι πιο φαντασμαγορικό στην οθόνη από ό,τι στο μυθιστόρημα το διαπίστωσα (ξανα)διαβάζοντας το «Ο μετρ και η Μαργαρίτα» και βλέποντας δυο κινηματογραφικές μεταφορές του και ένα σήριαλ 10 επεισοδίων.

  Πώς να εξουδετερώσουν τον αντάρτη πίθηκο;

  Η συμβουλή που δίνει ένας ακόλουθος στον Jade emperor (αυτοκράτορας νεφρίτης, κάτι σαν τον δικό μας Δία): Να τον προσλάβουν στην υπηρεσία των ουρανών, ώστε να τον έχουν συνεχώς υπό έλεγχο. Αλλά να του δώσουν ένα κατώτερο πόστο.

  Έτσι και γίνεται, τοποθετείται υπεύθυνος των στάβλων.

  Τα άλογα ευημερούν.

  Όμως κάποιος κακός θα τον φθονήσει, θα του βάλει κάποια τρικλοποδιά και ο βασιλιάς των πιθήκων θα τα κάνει λίμπα.

  Και φυσικά αποτυγχάνει η εξόντωσή του, στέλνοντας στρατεύματα εναντίον του.

  Να ξαναεπιχειρήσουν με τον πρώτο τρόπο.

  Θα τον κάνουν επόπτη των βασιλικών κήπων, που βρίσκεται στην δικαιοδοσία της βασιλομήτορος.

  Πέντε κοπέλες της ακολουθίας της θα τον κοροϊδέψουν, ένας απλός πίθηκος είσαι.

  Εξοργίζεται.

  Όμως θα τα πάρει για τα καλά στο κρανίο όταν γίνεται ένα συμπόσιο στο οποίο καλούνται όλοι οι αξιωματούχοι, ακόμη και οι πιο κατώτεροι, και αυτόν δεν τον καλούν.

  Και θα τα κάνει πάλι λίμπα.

  Αυτή τη φορά τον συλλαμβάνουν. -Τώρα θα σου δείξουμε εμείς.

  Τον βάζουν μέσα σε ένα κλίβανο.

  Όμως αυτού δεν του κάνει ούτε κρύο (γι’ αυτό δεν είμαστε σίγουροι) ούτε ζέστη (για αυτό είμαστε σίγουροι).

  Α, τι ωραία που είναι εδώ μέσα.

  Κάποια στιγμή όμως βαριέται, σπάζει τον κλίβανο και το σκάει.

  Και γυρίζει στο βουνό με τα πιθηκάκια του.

  Με συγκίνησε που είδα ότι η μουσική υπόκρουση ήταν μουσική της όπερας του Πεκίνου.

  Ήξερα ότι το επεισόδιο είχε παιχτεί και σε όπερα του Πεκίνου.

  «Πολλά πρόσωπα δηλώνονται άμεσα με το ιδιαίτερο μακιγιάζ τους, όπως ο βασιλιάς των πιθήκων στο Ταξίδι προς τη Δύση, με σχήματα που δηλώνουν πίθηκο». Απόσπασμα από το βιβλίο μου «Εισαγωγή στο θέατρο της Ιαπωνίας και της Κίνας» (ΑΛΔΕ 2010).

  Ρώτησα το chatgpt και μου έδωσε τέσσερις συνδέσμους, youtube όλοι, από τους οποίους οι δυο είναι ολόκληρη παράσταση, και η μια από αυτές με υπότιτλους. Σας τον παραθέτω, αν θέλει κανείς να τη δει. Εγώ θα τη δω σίγουρα, πιθανώς και τις άλλες.

  Την είδα.

  Εξαιρετική, με κινηματογραφικά εφέ.

  «…τα έργα wugong, πολεμικά έργα με σκηνές μάχης και ακροβατικά…» (απόσπασμα από το βιβλίο μου).

  Είναι λοιπόν έργο wugong, στο οποίο απολαμβάνει κανείς σκηνές μάχης και ακροβατικά.

  Εγώ τα απόλαυσα.  

  Βλέποντάς το έκανα τη σκέψη: Αυτό το επεισόδιο είναι τόσο αγαπητό, και του έχουν γίνει τόσες μεταφορές, γιατί το ίδιο είναι μια μεταφορά: ο βασιλιάς πίθηκος είναι μια μεταφορά του λαού και οι νεφρίτης αυτοκράτωρ με τους αθάνατους στον ουρανό είναι μια μεταφορά της εξουσίας. Και ο λαός χαίρεται με τον αντάρτη πίθηκο που αψηφά την εξουσία, και στη σύγκρουση μαζί της βγαίνει πάντα νικητής.  

Ίων Ευθυμίου, Οι επικηρυγμένοι (2025)

 Ίων Ευθυμίου, Οι επικηρυγμένοι (2025)

 

  Το ξέρατε αυτό;

  Οι λύκοι επανεμφανίστηκαν στην Πάρνηθα, το 2010, ίσως και πιο πριν.

  Αυτό άκουσα στο ενδιαφέρον 22λεπτο ντοκιμαντέρ του Ίωνος Ευθυμίου.

  Στο ντοκιμαντέρ αυτό ο Ευθυμίου δείχνει πλάνα με λύκους, τα περισσότερα από τα οποία έχουν παρθεί νύχτα με ειδικές κάμερες, κυρίως όμως συνεντεύξεις από αρμόδια και ενδιαφερόμενα πρόσωπα. Και ανάμεσα σ’ αυτά είναι οι κτηνοτρόφοι, οι οποίοι κυριολεκτικά θρηνούν για την επανεμφάνιση του λύκου. Εγώ φαντάζομαι την τρομάρα που θα παίρνουν τα ζωντανά τους όταν αντιληφθούν την παρουσία του, πράγμα που δεν συμβαίνει σε άλλες περιοχές, στην Κρήτη για παράδειγμα.

  Άκουσα ότι δεν επιτίθενται στον άνθρωπο λόγω διαφοράς μεγέθους.

  Κρίμα να μην το ξέρουν και τα σκυλιά αυτό.

  Επίσης άκουσα ότι λύκοι κατασπάραξαν ένα μικρό σκυλάκι. Ήταν μικρότερο ως προς το μέγεθος από έναν μεγάλο άνθρωπο.

  Και ένα παιδάκι είναι μικρότερο ως προς το μέγεθος των γονιών του. Ελπίζω να μη θρηνήσουμε τέτοια απώλεια. Δεν θυμάμαι αν το είδα σε ταινία ή το διάβασα σε μυθιστόρημα: μια αγέλη λύκων τον είχε περικυκλώσει και την κρατούσε μακριά με την φωτιά που είχε ανάψει. Τώρα θυμήθηκα, τον βρήκαν κάποιοι κυνηγοί και τον έσωσαν. Νομίζω τελικά ότι ήταν ταινία.

  Τελικά ήταν το μυθιστόρημα του Τζακ Λόντον «Ο Ασπροδόντης». Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα από την ανάρτησή μου.

  «Βλέπουμε δυο άντρες με έξι σκυλιά που σέρνουν ένα έλκηθρο. Χιονισμένο τοπίο. Τους περικυκλώνουν οι λύκοι. Μια λύκαινα, που όμως κατά το ήμισυ είναι σκύλα και έχει ζήσει με ανθρώπους, δεν φοβάται τη φωτιά. Πλησιάζει τα σκυλιά. Αυτά την ακολουθούν ελπίζοντας σε ζευγάρωμα. Τα παρασύρει και τα τρώνε οι λύκοι.

  Και ο ένας από τους δυο άντρες θα φαγωθεί, καθώς απομακρύνεται για να αποτρέψει ένα σκυλί να ακολουθήσει τη λύκαινα.

  Ο άλλος την γλιτώνει την τελευταία στιγμή, όταν καταφτάνει μια ομάδα με έλκηθρο και σκυλιά, πράγμα που κάνει τους λύκους να απομακρυνθούν».

  Στην Κίνα υπήρξε μια απηνής δίωξη λύκων. Το είδα αυτό στην βιογραφική ταινία του Ζαν Ζακ Ανό «Wolf totem» (2015).

  Την ταινία μπορείτε να τη δείτε στο youtube.

Jafar Panahi, It was just an accident (2025)

 Jafar Panahi, It was just an accident (2025)

 

  Πολύ χαίρομαι που δεν είδα την ταινία στη δημοσιογραφική της προβολή και έτσι μπορώ να κάνω άνετα το σπόιλερ. Χωρίς το σπόιλερ, δεν μπορείς να πεις ουσιαστικά πράγματα για μια ταινία.

  Να το ξαναπώ: μετά την πανδημία σταμάτησα να πηγαίνω στις δημοσιογραφικές προβολές. Ο φίλος μου ο Νίκος ο φαρμακοποιός με προειδοποίησε: όχι σε κλειστούς χώρους.

  Μετά δεν είχα πια κουράγιο να παίρνω τη μηχανή και να τρέχω στο Ιντεάλ (τώρα έκλεισε, γίνονται αλλού οι δημοσιογραφικές προβολές).

  Αυτή τη χρονιά είχα τρία ατυχήματα με τη μηχανή. Ευτυχώς δεν είχα σπάσιμο. Είχα άγιο. Και συγκεκριμένα τον άγιο Χαράλαμπο, που μαθητής δημοτικού, περπατώντας σε ένα μονοπάτι στα περβόλια στο χωριό μου τη μέρα της γιορτής μου, βρήκα ένα εικονισματάκι του πάνω σε ένα τράφο. Έτσι πήρα απόφαση: Με τη μηχανή, μόνο στο Γαλάτσι, και μόνο αν δεν γίνεται αλλιώς να την παίρνω και να πηγαίνω πιο μακριά, όπως π.χ. πριν μια βδομάδα που πήγα στον ΕΟΠΠΥ Κάτω Πατησίων.

  Κλείνει η παρένθεση.

  Βλέποντάς τη συνειδητοποίησα το εξής: μια ταινία μπορεί να είναι απλά συναρπαστική, για το σασπένς, για το romance… Αλλά μπορεί να είναι συναρπαστική και για το μήνυμα που μεταφέρει.

  Η ταινία του Παναχί (τον οποίο, παρεμπιπτόντως, βλέπουμε πακέτο, όπως και κάθε ιρανό σκηνοθέτη στα πλαίσια του project εισαγωγή στον ιρανικό κινηματογράφο) διαθέτει και τα δύο: και τη συναρπαστικότητα της πλοκής και ένα μήνυμα που ενδιαφέρει και εμάς τους Έλληνες (βλέπω να γερμανοποιούμαστε. Η Γερμανοί, το πρώτο γράμμα κάθε ουσιαστικού το βάζουν κεφαλαίο. Αρχίζουμε και εμείς να τους μιμούμαστε. Δεν βρίσκω το λόγο γιατί να βάζουμε και εμείς το όνομα των λαών με κεφαλαίο. Συνεχώς το ξεχνάω, συνεχώς πρέπει να διορθώνω μετά).

  Ας ξεκινήσουμε με τις συμπτώσεις.

  Ένα απλό ατύχημα (κτύπησε ένα σκυλί με το αυτοκίνητό του, με αποτέλεσμα να πάθει ζημιά και να ζητήσει βοήθεια) ήταν η αιτία να εμπλακεί ο ξυλοπόδαρος σε μια περιπέτεια που παραλίγο να του στοιχίσει τη ζωή.

  Ο μηχανικός που πήγε να φτιάξει το αμάξι του τον αναγνωρίζει σαν τον βασανιστή του όταν ήταν φυλακή.

  Τον παρακολουθεί, τον συλλαμβάνει, τον πηγαίνει στην έρημο, σκάβει ένα λάκκο και τον χώνει μέσα. Αρχίζει να ρίχνει χώμα. Σκοπός του είναι να τον θάψει ζωντανό.

  Αυτός διαμαρτύρεται, για άλλο τον περνά.

  Ξαφνικά αρχίζει να έχει αμφιβολίες.

  Θα καλέσει κάποιους άλλους που τους είχε βασανίσει.

  Κάποιοι δεν θέλουν να εμπλακούν, όμως τελικά θα τον ακολουθήσουν. Τους ζητάει να τον αναγνωρίσουν. Τον έχει μέσα στο βαν του.

  Υπάρχουν διαπληκτισμοί, ιδιαίτερα της νύφης με τον άντρα της, που δεν την θέλει να εμπλακεί σ’ αυτή την ιστορία. Ένας όμως γίνεται υστερικός όταν τον βλέπει, θέλει να τον σκοτώσει αμέσως.

  Η εξωκειμενική αναμονή είναι ότι πράγματι αυτός είναι ο βασανιστής.

  Μια αμφιβολία: η ουλή στο πόδι όπου έχει το προσθετικό πόδι φαίνεται να είναι πρόσφατη. Το επικαλείται σαν επιχείρημα ότι δεν είναι αυτός που νομίζει.

  Μια ένδειξη ότι είναι αυτός: είχε πει στην κόρη του να μην παίρνει κανένα τηλέφωνο, παρά μόνο αυτόν.

  Ακούνε ένα κινητό να κτυπάει. Είναι το δικό του. Στην άλλη άκρη η κόρη του, κλαίει, η μητέρα της δεν είναι καλά.

  Πηγαίνουν στο σπίτι του. Η γυναίκα του είναι ετοιμόγεννη. Θα τη μεταφέρουν στο νοσοκομείο, θα γεννήσει ένα αγοράκι.  

  Αυτός και η φωτογράφος (οι τρεις άλλοι έχουν εγκαταλείψει) τον πηγαίνουν σε ένα ερημικό μέρος και τον δένουν. Αρχίζει η ανάκριση.

  Αρχικά αρνείται, αλλά μετά το παραδέχεται.

  Ακούμε τα φοβερά βασανιστήρια στα οποία τους υπέβαλε.

  Κάτι που μου έκανε έκπληξη: είχε σκοπό να πάρει την παρθενιά της νύφης για να πάει στην κόλαση.

  Εγώ ήξερα το αντίθετο.

  Θα ρωτήσω την ΑΙ.

  Θα παραθέσω την ερώτηση και την απάντηση.

  Από την ταινία του Jafar Panahi, it was just an accident. She must first be deflowered, to go straight to hell. She said that if I was a virgin, [when I died] I'd go straight to heaven. Τι ξέρεις για αυτό, είναι όντως έτσι; Είχα διαβάσει ότι στην αρχή της επανάστασης, καταδίκαζαν σε θάνατο νέες κοπέλες, μαθήτριες, και πριν τις εκτελέσουν τις βίαζαν, γιατί λέει μια γυναίκα δεν πρέπει να πεθαίνει παρθένα. Νόμιζα για το καλό της.

  Αυτό που αναφέρεται στην ταινία του Jafar Panahi δεν είναι θρησκευτικό δόγμα του Ισλάμ, αλλά μια διαστρεβλωμένη πρακτική που εμφανίστηκε στο Ιράν στα πρώτα χρόνια μετά την Ισλαμική Επανάσταση (τέλη δεκαετίας ’70 – αρχές ’80).

Συνοπτικά και καθαρά:

1. Δεν υπάρχει στο Ισλάμ κανόνας ότι «η παρθένα πάει στον παράδεισο» ή ότι «πρέπει να αποπαρθενωθεί για να πάει στην κόλαση».
Αυτό δεν υπάρχει ούτε στο Κοράνι ούτε στη θεολογία. Είναι εντελώς αυθαίρετο.

2. Ωστόσο, ιστορικά, αυτό που περιγράφεις συνέβη.
Υπάρχουν πολλές μαρτυρίες (κρατούμενες, συγγενείς, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων) ότι:

• Νεαρές γυναίκες, ακόμα και μαθήτριες, καταδικάζονταν σε θάνατο για «αντικαθεστωτική δράση».
• Πριν την εκτέλεση, βιάζονταν από δεσμοφύλακες ή “παντρεύονταν” πρόχειρα για μία νύχτα.
• Η δικαιολογία ήταν ακριβώς αυτή: «η παρθένα δεν πρέπει να εκτελεστεί γιατί θα πάει στον παράδεισο».

3. Δεν γινόταν “για το καλό της”.
Αντίθετα:

• Ήταν πράξη ωμής βίας, εξευτελισμού και ελέγχου.
• Χρησιμοποιούσε τη θρησκεία ως πρόσχημα.
• Πολλοί Ιρανοί κληρικοί και διανοούμενοι το έχουν καταδικάσει ως αντι-ισλαμικό έγκλημα.

4. Η τέχνη του Panahi το δείχνει σωστά: ως φρίκη, όχι ως κανόνα.
Ο Panahi (όπως και άλλοι Ιρανοί σκηνοθέτες) δεν λέει «έτσι είναι το Ισλάμ», αλλά:

«έτσι μπορεί να γίνει η εξουσία όταν χρησιμοποιεί τη θρησκεία για να βασανίζει».

  Η παραδοχή του και η «απολογία» του είναι η επιχειρηματολογία ενός φονταμενταλιστή τζιχαντιστή, ενός μέλους του ISIS, δεν χρειάζεται να την επαναλάβουμε.

  Θα σε βοηθήσω να γίνεις μάρτυρας.

  Όμως στο τέλος εκλιπαρεί.

  Θα τον ελευθερώσει.

  Γιατί λέω για σπόιλερ.

  Ο Vahid μεταφέρει στο φορτηγάκι του πράγματα. Καθώς ανεβαίνει τις σκάλες ακούει το τικ τικ του ξυλοπόδαρου. Παγώνει.

  Γιατί έχει έλθει ο ξυλοπόδαρος; Η βικιπαίδεια λέει ότι πιο πριν εμφανίστηκε το αμάξι του, δίπλα στο βαν. Πού να το προσέξω.

  Ήλθε για να τον συλλάβει; Ή για να ευχαριστήσει που πήγαν τη γυναίκα του στο νοσοκομείο;

  Σκόπιμα ο Παναχί το αφήνει αμφίσημο.

  Εγώ πιστεύω το πρώτο.

  Με το να τον αφήσει ελεύθερο ο Vahid δείχνει ο Παναχί το ήθος των αντιισλαμιστών.

  Όσο για το ήθος των βασανιστών, μας αφήνει να υποθέσουμε.

  Βραβευμένη με Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες, έχει 7,6 βαθμολογία.

Wan Guchan και Wan Laiming, Journey to the west: Princess iron fan (1941)

 Wan Guchan και Wan Laiming, Journey to the west: Princess iron fan (1941)  

  Δεν μου αρέσουν τα animation, αλλά όταν πρόκειται για κινέζικο animation, και μάλιστα το πρώτο, ε, θα το δω.

  Είναι μεταφορά ενός επεισοδίου του «Ταξιδιού στη Δύση», ενός από τα τέσσερα κορυφαία κλασικά κινέζικα μυθιστορήματα.

  Και πάλι ο μανιχαϊσμός: οι καλοί και οι κακοί. Ή μάλλον η κακή.

  Η κακή είναι η πριγκίπισσα σιδερένια βεντάλια. Δεν θέλει με τίποτα να δανείσει τη σιδερένια βεντάλια της για να σβήσουν τις φωτιές που ανάβουν συνεχώς στη Δύση. Ο βασιλιάς τον πιθήκων, κλασική φιγούρα στη κινέζικη μυθολογία, αναλαμβάνει να της το πάρει. Αφού δεν θέλει να το δανείσει, θα της το πάρουν με το ζόρι.

  Έχει και συντρόφους σ’ αυτή την προσπάθεια, και πρώτα πρώτα έναν καλόγερο-γουρούνι.

  Θα δούμε σκηνές wuxia, πολεμικές σκηνές.

  Και βέβαια στο τέλος θα τα καταφέρουν.

  Οι κινέζοι είδαν την ταινία σαν μια μεταφορά της σύγκρουσης κινέζων γιαπωνέζων.

  Δεν ξέρω αν με παίρνει να διαβάσω το «Ταξίδι στη Δύση». Πιο εύκολο θα είναι να δω κινηματογραφικές μεταφορές επεισοδίων του.

  6,3 η βαθμολογία της, εγώ έβαλα 7.   

 

Γιάννης και Γιώργος Κολόζης, Ο Γιώργος του Κέδρου (2020)

Γιάννης και Γιώργος Κολόζης, Ο Γιώργος του Κέδρου (2020)

 

  Ένα ταξίδι στον χρόνο μέσα από τη ματιά δύο γενεών κινηματογραφιστών, στο νησί της Δονούσας από τη δεκαετία του ’70 έως σήμερα. Ο Γιώργος Κολόζης πήγε για πρώτη φορά στη Δονούσα το 1972 – δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα ούτε τουρισμός τότε. Μένοντας μόνος στην παραλία του Κέδρου, απέκτησε το όνομα Ο Γιώργος του Κέδρου. Ο θάνατός του το 2009, οδήγησε τον γιο του, τον Γιάννη, να συνεχίσει το έργο του και να επισκέπτεται τακτικά το νησί.

  Δείχνει στους ηλικιωμένους νησιώτες φωτογραφίες τους που είχε τραβήξει ο πατέρας του. Συγκινούνται. Τραβάει και τα δικά του βίντεο. Βλέπουμε μια οικογένεια να βλέπει ένα τέτοιο βίντεο σε ένα tablet.

  Τελικά κάποιοι τόποι αποτελούν μαγικούς προορισμούς. Κάποιοι τον επισκέπτονται μια φορά, και από τότε δεν ξεκολλάνε. Μια φίλη μου με την οικογένειά της κάνουν κάθε χρόνο διακοπές στην Αστυπάλαια. Ο φίλος μου ο Νίκος που έχει ενοικιαζόμενα στην Κέρκυρα, μου λέει ότι κάποιοι έρχονται κάθε χρόνο. Ένα άλλο ζευγάρι φίλων μου πήγαιναν επί χρόνια στη Γαύδο, μένοντας σε σκηνή.

  Συγκινήθηκα βλέποντας αυτό το ντοκιμαντέρ. Μου θύμισε την Κάσο, όπου τοποθετήθηκα πρωτοδιόριστος. Για να ρωτήσω την τεχνητή νοημοσύνη να μου συγκρίνει τα δυο νησιά.

  69,464 km η Κάσος, έναντι 13,75 της Δονούσας. Όμως το μεγαλύτερο μέρος της Κάσου, στα νότια, αποτελείται από βουνά τα οποία είναι σχεδόν απροσπέλαστα.

  Το ντοκιμαντέρ αυτό μπορείτε να το δείτε στο vimeo.

https://vimeo.com/420090812

Maryam Ebrahimi and Nima Sarvestani, No burqas behind bars (2012)

 Maryam Ebrahimi and Nima Sarvestani, No burqas behind bars (2012)

 

  Όσο πιο πολλά διαβάζω, τόσο πιο πολύ φρικιάζω (τροχαίος).

  Για τις γυναίκες στο Ισλάμ, και ειδικά στο Αφγανιστάν.

  Ήλθαν οι αμερικάνοι, ανέτρεψαν το καθεστώς των ταλιμπάν, όμως οι ταλιμπάν είχαν την υποστήριξη του πληθυσμού, και κάποια στιγμή οι αμερικάνοι τα μάζεψαν και έφυγαν.

  Να το ξαναπώ, κάθε λαός έχει το καθεστώς που του αξίζει.

  Επί καθεστώτος Καρζάι, με διωγμένους τους ταλιμπάν, ένας νέος καταδικάστηκε σε θάνατο από ιεροδικείο γιατί μοίραζε φυλλάδια με το κείμενο κάποιου ιρανού για τα δικαιώματα της γυναίκας στο ισλάμ. Τονίζω, επί Καρζάι, με τους ταλιμπάν διωγμένους.

  Έκανα ένα cause στο blog μου ζητώντας την απελευθέρωσή του. Μετά από μήνες ο Καρζάι μετέτρεψε την ποινή του σε ισόβια. Και μετά από μήνες πάλι τον απέλασε. Ελεύθερος μεν, μακριά από την πατρίδα του δε.

  Έχοντας αυτή την ιστορία υπόψη μου η επιστροφή των ταλιμπάν δεν ήταν καθόλου έκπληξη για μένα.

  Έφριξα με αυτά που άκουσα σ’ αυτό το ντοκιμαντέρ.

  Κατ’ αρχή ας σχολιάσουμε τον τίτλο: οι φυλακισμένες δεν είναι υποχρεωμένες να φοράνε τη μπούρκα. Η συγκεκριμένη φυλακή φιλοξενεί 40 γυναίκες που μένουν σε τέσσερα κελιά, μεγάλα είναι αλήθεια, και μια μεγάλη αυλή. Σε μια άλλη πτέρυγα είναι οι άντρες, κάπου 500.

  Μπορείτε να διαβάσετε τον σύνδεσμο για περισσότερες λεπτομέρειες και ιστορίες γυναικών, εγώ θα γράψω εδώ ότι θυμάμαι.

  Το έσκασε με τον αγαπημένο της. Είχαν σκοπό να την παντρέψουν με έναν που δεν τον ήθελε. Κάποια στιγμή τους έπιασαν και κατέληξαν στη φυλακή και οι δυο.

  Το να το σκάσεις από το σπίτι σου, είτε των γονιών σου είναι αυτό είτε του συζύγου σου, είναι ποινικό αδίκημα.

  Τον αγαπάει. Ελπίζει ότι όταν αποφυλακισθούν θα παντρευτούν.

  Όμως φαίνεται μόνο οι γυναίκες αγαπάνε βαθιά, οι άντρες όχι. Αποφυλακίζονται, αλλά δεν την παίρνει μαζί του. Φεύγει με τους δικούς του. Σε τρεις μήνες παντρεύεται, με τη νύφη που του διάλεξαν οι δικοί του, ενώ η γυναίκα μένει σε ένα καταφύγιο γυναικών.

  Η ζωή της διατρέχει κίνδυνο.

  Πρόσβαλε την τιμή της οικογένειας, ο αδελφός της θα τη σκοτώσει.

  Πολλές εκφράζουν αυτό το φόβο, ότι όταν βγουν έξω θα τις σκοτώσουν. Όπως και να έχει θα υποστούν τα ίδια δεινά, που η αντίδρασή τους σ’ αυτά τις οδήγησε στη φυλακή.

  Στη φυλακή νοιώθουν πιο άνετα. Οι φύλακες είναι σαν μεγάλα αδέλφια τους και οι συγκρατούμενες σαν αδελφές τους. Το ότι καμιά φορά τσακώνονται δεν έχει μεγάλη σημασία. Το ότι οι γυναίκες φύλακες τις εκμεταλλεύονται κάποιες φορές, είναι ένα πρόβλημα που τις κάνει να αγανακτούν.

  Ο διευθυντής της φυλακής φαίνεται ιδιαίτερα φωτισμένος. Είναι καλοπροαίρετος μαζί τους, και σχολιάζει στην κάμερα: Όλα τα κακά προέρχονται από τους γάμους που επιβάλλουν οι γονείς στα παιδιά.

  Ένας φτωχός πατέρας της επέβαλε, ενώ ήταν μόλις 10 χρονών, να παντρευτεί κάποιον μεγαλύτερό της.

  Το είχα ξεχάσει, η πολυγαμία στο Αφγανιστάν καλά κρατεί.

  Είναι δυνατόν να υπάρξει έρωτας στην πολυγαμία;

  Η ζηλιάρα γυναίκα αργά ή γρήγορα θα βρει κάποιον να επενδύσει τα ματαιωμένα ερωτικά της αισθήματα.

  Το σκάει με το γιο του άντρα της.

  Φυλακίζονται και οι δυο.

  Ο άντρας της, που έχει διαπράξει ήδη φόνους και δεν έχω καταλάβει πώς βρίσκεται έξω, την επισκέπτεται, όμως αντί να την παρηγορεί την απειλεί, συχνά την κτυπάει. Η γυναίκα του κρυφακούει, προσπαθεί να πείσει έναν κρατούμενο να σκοτώσει τον γιο του, θα τον ακριβοπληρώσει.

  Το καταγγέλλει στον διευθυντή και αυτός υπόσχεται να κάνει ότι μπορεί για να τον προστατέψει.

  Θυμήθηκα και αυτό. Μια γυναίκα την εγκατέλειψε ο άντρας της. Βρέθηκε στη φυλακή με ένα μωρό, δεν έχει γάλα να το θηλάσει, ούτε χρήματα να αγοράσει σκόνη γάλα, και αναγκάζεται, με σπαραγμό ψυχής, να το πουλήσει.

  Ήξερα ότι αυτό συνέβαινε στην Κίνα. Πουλούσαν τις κόρες τους σε πλουσιόσπιτα για να μην πεθάνουν της πείνας, το είδα και στην ταινία του Feng Xiaogang «Back to 1942» (2012). Και η σύμπτωση, μια καθώς είπαμε είμαι λάτρης των συμπτώσεων. Και οι δυο ταινίες γυρίστηκαν το 2012.

  Ενώ είχα ξεκινήσει να γράφω αυτές τις γραμμές θυμήθηκα τις τρεις προσευχές του Θαλή. -Θεέ μου, σε ευχαριστώ που με έκανες άνθρωπο και όχι ζώο. -Θεέ μου, σε ευχαριστώ που με έκανες έλληνα και όχι βάρβαρο. -Θεέ μου, σε ευχαριστώ που με έκανες άντρα και όχι γυναίκα.

  Και καθώς η συνειρμική μου μνήμη λειτουργεί ακόμα τέλεια, σε αντίθεση με την άλλη, μου ήλθαν στο μυαλό και οι τρεις προσευχές της ψυχής στον «Φτωχούλη του Θεού». -Θεέ μου, μη με αφήσεις ατέντωτο, γιατί θα σαπίσω. -Θεέ μου, μη με παρατεντώσεις, γιατί θα σπάσω. -Θεέ μου, παρατέντωσέ με κι ας σπάσω.

  Εμένα άραγε, που γράφω την εισαγωγή στον ιρανικό κινηματογράφο και την εισαγωγή στον κινέζικο κινηματογράφο, τι με κάνει, με τεντώνει ή με παρατεντώνει;

  Το φαντάστηκα από τα ονόματα, αλλά λέω τώρα να το επιβεβαιώσω.

  Ναι, και οι δυο σκηνοθέτιδες είναι ιρανοσουηδές.

  Δεν το είπαμε, το ντοκιμαντέρ είναι σουηδική παραγωγή.

Meganalysis

 

Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί διαφήμιση

Meganalysis, Διαγνωστικά εργαστήρια, Λεωφόρος Βεΐκου 19 11146 Γαλάτσι, τηλ. 2102222813 (έχει και στην Κυψένη, Πλατεία Κανάρη 15)

 

 ΚΟΛΟΝΟΣΚΟΠΗΣΗ

 Είναι συμβεβλημένο με τον ΕΟΠΠΥ. Με παραπεμπτικό, πλήρωσα 14,20 ευρώ συμμετοχή, και 120 την αναισθησιολόγο. Αν έβρισκαν πολύποδα, θα ήταν 50 ευρώ ο πρώτος και από 30 οι επόμενοι. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον κο Ν. Μάγειρα, επιμελητή στο 251 ΓΝΑεροπορίας που μου έκανε την κολονοσκόπηση, στην κα Λ. Μπαλτατζή, αναισθησιολόγο. Δεν κατάλαβα τίποτα, μάλιστα έβλεπα όνειρο όταν με σκούντησε για να μου πει ότι τελειώσαμε. Ευχαριστώ και την κα Κ. Καραδήμα, τέως προϊσταμένη γαστρεντερολογικού τμήματος του ΓΚΝΑ, που έβαλε την πεταλούδα χωρίς να με πονέσει.

  Μπορείτε να ψάξετε για τιμές αλλού, και θα δείτε τη διαφορά.

Γιάννης Πούλος, Μανάβικο, παιχνίδια του μυαλού και της καρδιάς

 Γιάννης Πούλος, Μανάβικο, παιχνίδια του μυαλού και της καρδιάς, Λογό_τυπο 2025, σελ. 68

 

  Καλησπέρα σε όλες και όλους σας.

  Θα ξεκινήσω ανορθόδοξα μιλώντας για τον Γιάννη.

  Θα ξεκινήσω από τον κρίκο μιας αλυσίδας συμπτώσεων, τότε τον καιρό της δικτατορίας, που οδήγησε στο να γίνω φίλος του, και τα σπίτια μας να απέχουν λιγότερο από πενήντα μέτρα.

  Ο κρίκος αυτός ξεκινάει ως εξής:

  -Πάρε τηλέφωνο το θείο σου τον Αντρέα (αξιωματικό στο ΓΕΣ), μου λέει η ξαδέλφη μου.

  -Αν γίνω αξιωματικός θέλω να γίνω με την αξία μου (αφέλεια).

  -Βρε πάρε που σου λέω.

  Πήρα.

  -Ποιο είναι το ΑΣΜ σου; Η δεύτερη κουβέντα του.

  Του το είπα.

  Έγινα Έφεδρος Αξιωματικός Εφοδιασμού Μεταφορών. Μετά τη σχολή πήγα στην Κοζάνη. Από την Κοζάνη, χάρη στο θείο μου (ευτυχώς; Δυστυχώς; Δεν πέτυχε τη μετάθεσή μου στην Αθήνα) πήρα μετάθεση στη Λάρισα.

  Στη μονάδα, τυχαία μια συζήτηση με έναν κοντοχωριανό, που αργότερα παντρεύτηκε την ξαδέλφη μου.

  -Τι διαβάζεις Λούκι Λουκ και σαχλαμάρες, διάβασε κανένα βιβλίο.

  -Ήταν ένας εδώ που διάβαζε βιβλία, και τώρα είναι στην ΕΣΑ και τρώει ξύλο.

  Μεγάλη η περιέργειά μου να τον γνωρίσω.

  Και τον γνώρισα.

  Δεν θα αναφερθώ στους επόμενους κρίκους που οδήγησαν στο να γίνω στενός φίλος με το Γιάννη, με τα σπίτια μας κοντά κοντά. Απλά θα πω το όνομά του.

  Θανάσης Πόραβος.

  Εργάτης της Πέτρας, έχει γράψει ένα βιβλίο για αυτήν.

  Τα εισαγωγικά αυτά ήταν για να διαβάσω το ποίημα που του αφιερώνει ο Γιάννης στη συλλογή.

  Η αφιέρωση είναι σε υποσημείωση, το ποίημα μιλάει για αυτόν.

 

Πέτρες-λέξεις

 

Ο αρχιμάστορας πέτρες διαλέγει απ’ το σωρό,

τις γραμμές διαβάζει, της πέτρας την αντοχή.

Με το καλέμι ταιριάζει τον αρμό,

στέρεη κατοικία να φτιάξει, γεφύρια.

Όμοια λέξεις, εικόνες διαλέγω, για ποιήματα παιχνίδια.

 

  Ο καθείς και στα όπλα του, όπως λέγει ένας άλλος ποιητής.

 

  Και πάμε τώρα στην ποίηση του Γιάννη.

  Δυο είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της: ο λεκτικός μινιμαλισμός (το μικρό είναι όμορφο, οικολογικό σύνθημα) και η σχεδόν ολοκληρωτική απουσία ρήματος. Ας δώσουμε δυο χαρακτηριστικά παραδείγματα, με τρία ποιήματα στα οποία δεν υπάρχει ρήμα.

 

Δωμάτιο

 

Δωμάτιο μικρό, γεμάτο καλοσύνη.

Κάστανα, μήλα, κρασί, αγκαλιά ζεστή.   

 

  Νοσταλγία

Ανθισμένο λουλούδι, μυρωδιές αγκαλιές

το κύμα συντροφιά, ζωή σαν μουσική.

Θησαυρός το μακρινό νησί, βάλσαμο στην πληγή.

 

Και

 

Λέσχη Ανάγνωσης

 

Γράμματα καλλιγραφικά, καθαρά,

σημειώσεις, τίτλοι, στενογραφία.

Νοήματα, ιδέες, αναλύσεις, συμπεράσματα, κρίσεις.

Στη βαρβαρότητα ευγενική παρουσία,

στην πολύχρωμη πλατεία, της θαυμάσιας χώρας με τα βιβλία.

 

  Η Λέσχη Ανάγνωσης είναι η Λέσχη Ανάγνωσης της πλατείας Βικτώριας, που φτιάχτηκε από τον Γιάννη λίγο πριν την πανδημία και λειτούργησε μέχρι και το Πάσχα που μας πέρασε.

 

  Η σχεδόν ολοκληρωτική απουσία ρήματος κάνει τα ποιήματα κάτι σαν slide show, με εικόνες να διαδέχονται η μια την άλλη, και όχι σαν μια σειρά από reels.

 

  «Λες η γη είναι ερωμένη και μες σ’ όνειρο κλεμμένη.

Γονατίζω τη φιλώ. Σκύβω και την προσκυνώ.

Ρίχνω μέσα τον καρπό. Μα η κόρη δένει ανθό».

 

  Όχι, οι στίχοι αυτοί δεν είναι του Γιάννη, είναι ενός άλλου φίλου μου ποιητή, του Μανόλη Πρατικάκη, από την τελευταία ποιητική του συλλογή, «Η στιγμή της φωτοσύνθεσης».

  Γιατί τους παρέθεσα.

  Το υφολογικό στοιχείο που τους χαρακτηρίζει είναι η εσωτερική ομοιοκαταληξία, πρώτο ημιστίχιο με δεύτερο ημιστίχιο. Η ίδια εσωτερική ομοιοκαταληξία απαντάται πολύ συχνά στην ποίηση του Γιάννη. Ας δώσουμε ένα παράδειγμα, καθώς θα τη συναντήσουμε και σε άλλους στίχους που θα παραθέσω.

 

Ψάρια, φίλοι πολλοί, στου Νικόλα την αυλή.

Στα κάρβουνα του Λεωνίδα, τέτοια γλύκα δεν την είδα.

 

 

  Σε πολλές βιβλιοκριτικές μου αναφέρομαι στην αυτοαναφορικότητα του ποιητή. Μιλάει για τον ποιητή, την ποίηση και το ποίημα. Το ίδιο και ο Γιάννης.

 

Η ποίηση

 

Η ποίηση περπατά στης πόλης τα στενά,

απ’ τις εκκλησίες περνά, το πάρκο, το μουσείο,

πίνει καφέ στην πλατεία Βικτωρίας.

Στου μανάβη κάνει στάση, πατάτες αγοράζει και κρεμμύδια,

τους μετανάστες χαιρετά, τα παιδιά της Ασίας.

Με λόγια ζεστά, φέρνει τροφή σ’ αστέγους,

απ’ τα μπουρδέλα περνά, τις πουτάνες χαιρετά,

τις νύχτες κοιμάται στα πεζοδρόμια, βρόμικα δωμάτια.

Δίπλα σου περνά, μύρισέ τη, νιώσε, τ’ απαλό της χάδι.

 

  Το ποίημα

 

Η ποίηση δεν αλλάζει την κοινωνία,

με λέξεις δίνει αίσθηση, σοφία, φαντασία.

Αλλά μ’ ένα ποίημα στην εξουσία,

σύνταξη, γιατρό μου δώσαν παθογένεια χρονία.

«Απ’ τον Οκτώβρη του εικοσιένα σύνταξη περιμένω.

Ο κύριος Χατζηδάκης είπε αναμονή.

Για τη διανομή, έκανα υπομονή.

Ο κύριος Πλεύρης στο γιατρό να πάω.

Στον ΕΦΚΑ μου είπαν δεν είσαι στο μητρώο.

Κύριε Πλεύρη, κύριε Χατζηδάκη, με κάνατε μπαλάκι.

 

  Και τέλος

  Ο ποιητής

 

Την ποίηση θέλεις να υπηρετείς, να την κάνεις ταίρι

όμως ήρθαν δύσκολοι καιροί, χωρίς άνοιξη, καλοκαίρι.

Σε συνέδρια και μέσα, στίχους ν’ απαγγέλεις με σοφία,

μέλος στο σωματείο, να παίρνεις θέσεις και βραβεία.

Στα χρόνια της ζωής, τη μούσα καρτερείς.

Μέχρι να ’ρθει, φρούτα και λάχανα πωλείς.

 

  Σε υποσημείωση διαβάζουμε ότι δημοσιεύτηκε στην καθημερινή στις 5/1/2023

  Θα υπογραμμίσουμε την ομοιοκαταληξία των τεσσάρων πρώτων στίχων.

 

    Πεζόμορφη η ποίηση του Γιάννη, όμως συχνά εμφιλοχωρούν και στίχοι με κανονικό μέτρο.

 

Το Μητσάκι και η Μάρω βόλτα κάνουνε στο Φάρο…

Ψάρια ο Χάρης ο Βαρκάρης.

Και οι δυο στίχοι σε τροχαϊκό μέτρο.

  Να σημειώσουμε την εσωτερική ομοιοκαταληξία και στους δυο τροχαϊκούς αυτούς στίχους.

 

Στο δρόμο πίκρες, βάσανα, χαρές, στιγμές που ’χουν χαθεί.

Εδώ έχουμε τον ίαμβο.

 

Σκιά της αλήθειας το ψέμα.

Και εδώ τον αμφίβραχυ.

 

Δεν μπορώ να φανταστώ ελλειπτικότατη εικόνα της πρόσφατης ιστορίας και της σημερινής κατάστασης:

 

Ζωή παγωμένη

 

Πόλεμος, ολοκαύτωμα, κατοχή,

εμφύλιος, Τασκένδη, εξορίας νησιά,

Σερβία, Συρία, Βαγδάτη, θάνατος στα χωριά,

σπαρμένο το πέλαγος μετανάστες νεκροί.

Πανδημία στον κόσμο θανατηφόρα.

Ζωή παγωμένη, Τέμπη στο σημείο μηδέν,

χωρίς οξυγόνο, νεκρές ψυχές.

 

Και ένα ακόμη

 

Οδός Χέυδεν & Παιωνίου

 

Μαυροματαίων και Χέυδεν, γιατροί, δικηγόροι,

Αλήτες, χρήστες, βαποράκια, εμπόροι

Θέα το Άρεως Πεδίο, καυσαέρια υπεραστικών λεωφορείων.

3^η Σεπτεμβρίου, γρήγορο φαγητό, θάνατος από έκρηξη αερίων…

  Και εδώ δεν υπάρχει ρήμα.

 

  Στην οδό Χέυδεν είναι το σπίτι της κυρίας Έρης, που φιλοξένησε για ένα διάστημα τη Λέσχη Ανάγνωσης όταν έκλεισε η ΜΚΟ που μας φιλοξενούσε μέχρι τότε.

  Οδός Χέυδεν και Φυλής γωνία είναι ένα αφγανικό εστιατόριο που πηγαίνω, αραιά και πού τώρα, και τρώγω αρνάκι, πάντα αρνάκι, με πέντε ευρώ.

 

Πνοή

 

Όταν η ποίηση συναντά τη ζωγραφική,

Δίνουν πνοή στον έρωτα, στη φαντασία, την αισθητική.

 

  Αυτή τη συνάντηση την κάνει ο Νίκος Οικονομίδης, ζωγράφος, που «εικονογραφεί» ποιήματα, της γυναίκας του και άλλων ποιητών. Στη μια πλευρά η εικόνα, στην άλλη το ποίημα, σε καλαίσθητες εκδόσεις.

 

  Το βρακί

 

Τα σεντόνια απλωμένα στο μπαλκόνι,

το φουστάνι, το βρακί, αλλά συ δεν είσαι κει.

 

  Αδιόρθωτος ανεκδοτάς, θα το πω όσο γίνεται πιο σύντομα το ανέκδοτο.

  Τι ανέκδοτο, πραγματική ιστορία, σε ένα διπλανό χωριό από το δικό μου.

  Είχε απλώσει στην ταράτσα το κοστούμι του για να ξεμυρίσει από τη ναφθαλίνη, γιατί θα το φορούσε γαμπρός.

  Οι φίλοι του το πήραν από την απλώστρα και έπειτα πήγαν και τον βρήκαν στο καφενείο και του είπαν ότι του το έκλεψαν. -Πάμε να δεις.

  Πηγαίνουν, το κουστούμι έλειπε.

  Και το σχόλιό του: -Ευτυχώς που δεν ήμουνα μέσα.

 

Ο χορός του φεγγαριού

 

Η θάλασσα με το φεγγάρι αγκαλιά, των κυμάτων μουσική,

Με παίρνουν σε τρελό χορό, σ’ άλλους τόπους με σένα μαζί.

 

  Και σε άλλους ποιητές, διάφορες εικόνες πυροδοτούν αναμνήσεις και δημιουργούν συνειρμούς.

 

Λαθραίος

 

Λαθρεπιβάτης στο πλοίο της ζωής.

Ομόνοια, αγόραζες λαθραία τσιγάρα,

λαθραία χάδια, φιλιά κι αγάπη,

με γυναίκες που έφτασαν στο τόπο σου λαθραία.

 

  Το «Δρομολόγιο» είναι αυτοβιογραφικό

 

Λαχαναγορά, Πειραιώς, πλατεία Βικτωρίας,

φρούτα, λαχανικά με φορτηγό,

νέφος, κίνηση, άγχος, ταλαιπωρία.

Πούλησες τα πράγματα, κατέβασες τα ρολά,

στου παραδείσου φτάνεις το νησί.

Φίλοι, βιβλία, κολύμπι το δρομολόγιο.

Σε παραλίες περπατάς, στο βουνό, της χαμένης ζωής τον καιρό.

 

Αφήσαμε για το τέλος τα ερωτικά

 

  Το Κλειδί.

 

Γράμματα σου στέλνω, δυο λόγια τρυφερά,

η πόρτα σου κλειστή και το κλειδί παρμένο,

στο κρύο στη βροχή απ’ έξω περιμένω.

Άνεμος θα γενώ, θα μπω απ’ τις χαραμάδες,

πουλί στο δέντρο της αυλής, ν’ ακούσεις το τραγούδι.

Τις νύχτες με των αστεριών το φως,

του φεγγαριού τη λάμψη, θα πω το παραμύθι.

 

Ακόμη

 

Το διάφανο χαμόγελο, τα δροσερά σου χείλη,

Μου έχουν κάνει την καρδιά, λουλούδι του Απρίλη.

 

  Τα φιλιά

 

Φιλί σου ζήτησα, μου ’δωσες χίλια,

δροσιά, στη δίψα της ψυχής,

γεύση γλυκιά στο πικραμένο στόμα,

άρωμα λουλουδιών μες στο χειμώνα.

 

  Καπέλο

 

Στέλνω τα φιλιά για κάθε μέρα που λείπω.

Τα μάζεψα ένα ένα στο καπέλο,

όταν το φοράς να σε φιλούν.

 

Γιάννη, καλοφάγωτα τα ποιήματα του μανάβικού σου.