Kenji Mizoguchi (溝口 健二, 1998-1956) 7. 1935 The Downfall of Osen (折鶴お千 Orizuru Osen)

Kenji Mizoguchi (溝口 健二, 1998-1956) 7. 1935 The Downfall of Osen (折鶴お千 Orizuru Osen)

  Έχω αναφερθεί κάμποσες φορές στο μοτίβο της αυτοθυσίας της γυναίκας για τον άνδρα, αναφέροντας ως κλασικά παραδείγματα την «Άλκηστη» και το «Αντίο παλλακίδα μου», διαβάζοντας όμως για την ταινία στη βικιπαίδεια βλέπω ότι είναι ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο στα έργα του Μιτζογκούτσι. Ήδη το είδαμε στην ταινία «The water magician». Και, βλέπω τώρα, και οι δυο ταινίες βασίζονται σε μυθιστορήματα του Kyoka Izumi, που σημαίνει ότι και αυτός είχε εμμονή με το θέμα της αυτοθυσίας της γυναίκας για τον άνδρα. Επίσης ήταν συνηθισμένο μοτίβο στα έργα Shimpa, το πρώτο μοντέρνο είδος θεάτρου που αναπτύχθηκε στην Ιαπωνία μετά την παλινόρθωση του αυτοκράτορα.

  Ο νεαρός έχει έλθει στο Τόκιο να σπουδάσει, όμως η ζωή του ήλθε ανάποδα. Ετοιμάζεται να αυτοκτονήσει, αλλά τον σώζει η κοπέλα που τον παίρνει υπό την προστασία της. Όμως ποια προστασία, η ίδια έχει πουληθεί σε έναν γκάγκστερ και ο νεαρός δουλεύει σ’ αυτόν σαν υπηρέτης. Ο γκάγκστερ αυτός ετοιμάζεται να σκαρώσει το μεγάλο κόλπο, κλέβοντας αγάλματα από μια βουδιστική εκκλησία. Θέλει τη βοήθειά της για να ξελογιάσει τον μοναχό. Την παρουσιάζει ως αδελφή του προξενεύοντάς του την. Ξέρει ότι του αρέσει. Αυτή τον καταδίδει στην αστυνομία, η οποία συλλαμβάνει όλη τη σπείρα.

  Στη συνέχεια τους βλέπουμε μαζί. Ο νεαρός διαβάζει, η κοπέλα τον στηρίζει. Όμως δύσκολα τα βγάζουν πέρα, και όταν τα πράγματα σφίγγουν ιδιαίτερα, πείθεται από τη γυναίκα που τη δανείζει καθώς δεν θέλει να τη δανείσει άλλο να δουλέψει ως πόρνη.

  Το πράγμα θα στραβώσει όταν κατηγορηθεί για κλοπή, για κάποια πράγματα που ξέχασε ένας πελάτης της. Θα καταλήξει στη φυλακή. Ο νεαρός, θεωρώντας την κλέφτρα, δεν θα ενδιαφερθεί για την τύχη της. Θα τελειώσει τις ιατρικές του σπουδές και θα εργαστεί στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο.

  Κάποια στιγμή θα ζητήσουν τη βοήθειά του για μια κοπέλα που έχει πέσει αναίσθητη στο τραίνο. Με έκπληξη θα δει ότι πρόκειται για την προστάτισσά του. Θα τη μεταφέρει στο νοσοκομείο. Όμως δεν θα τον αναγνωρίσει, έχει καταντήσει τρελή από τα τόσα βάσανα. Οι τύψεις κατατρώνε τον νεαρό.

  Γιατί τρελή;

  Θα παραθέσω ένα απόσπασμα από το βιβλίο μου «Εισαγωγή στο θέατρο της Ιαπωνίας και της Κίνας». Το θέμα της τρέλας είναι το θέμα μιας υποομάδας της τέταρτης ομάδας των έργων Nô.

  «Η κύρια υποομάδα όμως είναι εκείνη που περιλαμβάνει έργα τρέλας, και ονομάζονται  monogurui-mono, ή kyojo-mono, έργα με τρελή γυναίκα, μια και αυτή είναι συνήθως το τρελό πρόσωπο. Το διαταραγμένο ψυχικά άτομο θεωρείται ότι βρίσκεται σε μια κατάσταση καταληψίας. Στο Nô δεν απεικονίζεται η τελική συντριβή, αλλά περισσότερο η πορεία που οδηγεί το άτομο στην τρέλα. Η τρέλα θεωρείται ως μια υψηλή πνευματική κατάσταση που συνοδεύεται με το χωρισμό από τον εαυτό. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι τρελοί ποτέ δεν χρησιμοποιούνται ως κωμικά πρόσωπα, αντίθετα από ό,τι συμβαίνει στη Δύση. Η τρέλα δεν έχει θέσει στη γιαπωνέζικο χιούμορ.

  Οι ήρωες των έργων τρέλας προκαλούν μεγάλη συμπάθεια στο κοινό. Ο τρόπος παιξίματος των ηθοποιών σε πολλά από τα έργα της κατηγορίας αυτής είναι σε μεγάλο βαθμό ρεαλιστικός ή μιμητικός, με μια μελοδραματική χροιά, και μοιάζουν περισσότερο με το kabuki παρά με το Nô».

  Στο έργο βέβαια του Μιτζογκούτσι δεν βλέπουμε την πορεία που οδήγησε την κοπέλα στην ψυχολογική συντριβή της αλλά την τελική της κατάληξη.

  Το θέμα της αυτοθυσίας της γυναίκας τον απασχολεί, γιατί η αδελφή του που πουλήθηκε ως γκέισα τον πήρε αργότερα υπό την προστασία της και τον στήριξε, όπως και την αδελφή τους. Στις ταινίες του λοιπόν ο Μιτζογκούτσι εκδραματίζει μια δική του κατάσταση. Δεν είναι τυχαίο ότι και στις δυο ταινίες που είδα η γυναίκα εμφανίζεται σαν μητρική και αδελφική φιγούρα ταυτόχρονα, ενώ το ερωτικό βρίσκεται σε δεύτερη μοίρα, και μάλιστα σ’ αυτήν εδώ την ταινία σχεδόν δεν γίνεται αναφορά σ’ αυτό.  

  Πέρα από το θέμα της αυτοθυσίας της γυναίκας βλέπουμε ότι ο Μιτζογκούτσι αντιμετωπίζει την πόρνη με μεγάλη συμπάθεια. Δεν είναι μόνο το ότι ο πατέρας του πούλησε την μεγάλη του αδελφή του σαν γκέισα, η οποία ίσως έγινε πόρνη όπως πολλές γκέισες. Είναι και το ότι ο ίδιος έζησε στη γειτονιά με τα μπουρδέλα, και μάλιστα συνέζησε με μια πόρνη (call girl γράφει η βικιπαίδεια), παρόλο που η σχέση αυτή είχε μια τραγική κατάληξη, γιατί τον τραυμάτισε στην πλάτη με ένα ξυράφι. Το σκάνδαλο στάθηκε αιτία να χάσει προσωρινά τη δουλειά του σαν σκηνοθέτης στα στούντιο Nikkatsu.

  Στιλιστικά, διαβάζω στην βικιπαίδεια, ο Μιτζογκούτσι χρησιμοποιεί εδώ την κινούμενη κάμερα και τις αναδρομές. Δυο μεγάλες αναδρομές βλέπουμε στην ταινία, η μια με την ιστορία από τότε που η κοπέλα αποτρέπει την τελευταία στιγμή τον νεαρό από την αυτοκτονία, και η άλλη η προσωπική ιστορία του νεαρού μέχρι τότε.

  Το έργο μπορείτε να το δείτε στο youtube με αγγλικούς μεσότιτλους.

  Η προηγούμενη ανάρτησή μας ήταν για την ταινία "Oyuki the virgin".