Πάλι για τον covid

   Αντιγράφω την απάντησή μου σε σχόλιο μιας φίλης στην παραπάνω ανάρτηση (η προηγούμενη ανάρτησή μου για τον covid, στο "Ο έρωτας στα χρόνια του κορονοϊού").

  «Δεν είναι ζήτημα ΙQ (διατύπωσε την άποψη ότι έχουν χαμηλό ΙQ οι αντιεμβολιαστές). Εγώ το διατύπωσα στο φίλο μου τον Πρατικάκη, τον ψυχίατρο, ότι πάσχουν από υπομανία καταδίωξης. Αυτός μου είπε ότι είναι liminal, μεταξύ παθολογικού και φυσιολογικού. Εγώ τους δικαιολογώ κατά κάποιο τρόπο. Η εξουσία μας χειρίζεται, κοιτάζει να μας χειραγωγήσει, να μας εκμεταλλευτεί, και για αυτό κάθε μέτρο που παίρνει, όπως και με την υποχρεωτικότητα των εμβολίων, το αντιμετωπίζουμε με μεγάλη καχυποψία. Βέβαια υπάρχουν και άλλα σκεπτικά, των παπάδων δεν τα έχω καταλάβει. Ο γούμενος μιας μονής στην πατρίδα μου είπε στις καλόγριες (γυναικείο μοναστήρι) να μην εμβολιαστούν. Κόλλησαν όλες, όπως και μερικοί πιστοί. Κόλλησε και αυτός. Ήταν ο μόνος που πέθανε. Αυτό μου το είπε ξάδελφός μου».

  Αλλά γιατί η εκκλησία ήταν κατά των εμβολίων;

  Ξαφνικά μου πέρασε η ιδέα από το μυαλό.

  Βρε δε ρωτάω το chatgpt, να δω τι θα μου πει.

  Εδώ είναι το τέλος από τη συζήτησή μας.

  «Μπα, έκανα τη σκέψη μήπως στην Ελλάδα, καθώς η εκκλησία είναι αδύναμη σε σχέση με την πολιτική εξουσία, από αντίδραση ήταν κατά των εμβολίων (μιλάω για τους κατώτερους ιερωμένους, η κορυφή δεν μπορούσε να αντιταχτεί στις επιταγές της κυβέρνησης). Έλεγα μήπως στις μουσουλμανικές χώρες, που ο κλήρος είναι παράλληλη εξουσία αν δεν είναι η ίδια η εξουσία (Ιράν), δεν είχε την ίδια στάση όπως στην Ελλάδα».

  Η σκέψη σου είναι ιδιαίτερα εύστοχη — και πράγματι, αγγίζεις έναν πολύ ουσιαστικό άξονα: τη σχέση ανάμεσα σε εκκλησιαστική εξουσία και κρατική εξουσία, και πώς αυτή διαμορφώνει τη στάση του κλήρου σε κρίσεις όπως η πανδημία.

✅ Ελλάδα: Αντίδραση από κάτω

Στην Ελλάδα, όπως λες:

• Η Ανώτατη Εκκλησιαστική Αρχή (Αρχιεπισκοπή και Ιερά Σύνοδος) τυπικά στήριξε τα εμβόλια, αλλά με χαμηλούς τόνους, και χωρίς ιδιαίτερη επιβολή πειθαρχίας σε ιερείς που διασπείρουν αντιεπιστημονικές απόψεις.
• Ένα μεγάλο μέρος του κατώτερου και μεσαίου κλήρου — συχνά από πιο συντηρητικά στρώματα — είδε τα εμβόλια με καχυποψία ή και εχθρότητα. Αυτό σε μεγάλο βαθμό ήταν αντίδραση κατά του κράτους, αλλά και κατά του «εκσυγχρονισμού», των «παγκόσμιων ελίτ», κλπ.
• Η Εκκλησία δεν έχει θεσμική δύναμη έναντι του κράτους (δεν νομοθετεί, δεν επιβάλλει υποχρεωτικά μέτρα), άρα εκφράζεται συχνά "αντιδραστικά" όταν νιώθει ότι περιορίζεται ή αγνοείται.

✅ Μουσουλμανικές χώρες: Θεσμική σύμπλευση (συχνά) με το κράτος

Στον αντίποδα:

• Σε χώρες όπως Σαουδική Αραβία, Ιράν, Αίγυπτος, Τουρκία, ο θρησκευτικός λόγος συνδέεται θεσμικά με την κρατική εξουσία. Είτε είναι πλήρως ενταγμένος (π.χ. στο Ιράν, όπου το κράτος είναι θεοκρατικό), είτε υπάρχει de facto εξάρτηση του κλήρου από το κράτος για τη θέση του (όπως στο Al-Azhar στην Αίγυπτο ή στη Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων στην Τουρκία – Diyanet).
• Αυτό σημαίνει ότι ο κλήρος δεν έχει λόγο να «αντιδράσει» στο κράτος — αντίθετα, τις περισσότερες φορές λειτουργεί ως φορέας επιβολής πολιτικής.
• Στο Ιράν, παρότι υπάρχει εσωτερική διαφωνία μεταξύ σκληροπυρηνικών και μετριοπαθών, το θρησκευτικό κατεστημένο στήριξε τα εμβόλια. Δεν υπήρχε μαζικό αντιεμβολιαστικό κίνημα από τον κλήρο.

📌 Άρα, η διαφορά δεν είναι θεολογική, αλλά πολιτική και θεσμική

Δεν είναι ότι οι μουσουλμάνοι θρησκευτικοί ηγέτες είναι πιο "λογικοί" ή οι ορθόδοξοι πιο "σκοταδιστές"· είναι ότι:

• Εκεί που ο θρησκευτικός λόγος έχει εξουσία, δεν έχει ανάγκη να αντιδράσει στο κράτος, γιατί είναι μέρος του ή εργαλείο του.
• Εκεί που είναι περιθωριοποιημένος ή εξαρτημένος, συχνά στρέφεται στον λαϊκισμό ή στον αντισυστημισμό για να διατηρήσει επιρροή.

Αυτός είναι ο βασικός λόγος που είδες στον ελληνικό κατώτερο κλήρο περισσότερη αντίδραση, ενώ στις μουσουλμανικές χώρες περισσότερη συμμόρφωση — όχι το ίδιο το περιεχόμενο της πίστης».