Tawfik Alzaidi, Norah (2023)

 Tawfik Alzaidi, Norah (2023)

 

  Από σήμερα στους κινηματογράφους.

  Η Φωτεινή (Νουρ στα αραβικά θα πει φως) είναι το ένα κεντρικό πρόσωπο της ταινίας. Το άλλο είναι ο Nader. Αυτή, απομονωμένη σε ένα χωριό. Δεν κατάλαβα γιατί δεν την αφήνουν να δει τον παππού της στην πόλη. Της αρέσει να αγοράζει περιοδικά από το μπακάλικο του χωριού. Το κάνει στα κρυφά. Οι συντηρητικοί χωριανοί της, έτσι και την έβλεπαν…

  Αυτός είναι ζωγράφος. Εγκαταλείπει το πάθος του για να πάει να διδάξει ανάγνωση και γραφή στα παιδιά σ’ αυτό το απομονωμένο χωριό.

  Θα έλθει σε επαφή με τη Norah.

  H οποία θα του ζητήσει να ζωγραφίσει το πορτραίτο της.

  Και θα το ζωγραφίσει.

  Όμως έκανε το μεγάλο λάθος, να θέλει να διδάξει τα παιδιά και ζωγραφική.

  Τι, θα ζωγραφίζουν και ανθρώπους;

  Αυτό θεωρείται επιλήψιμο, αλλά και γενικά η ζωγραφική, και όχι μόνο η ζωγραφική ζωντανών όντων, και προπαντός ανθρώπων.

  Είναι ανεπιθύμητος στο χωριό, πρέπει να φύγει.

  Τον παρακαλεί να την πάρει μαζί του στην πόλη, θέλει να δει τον παππού της.

  Και θα την πάρει.

  Όμως στο δρόμο του καραδοκεί ο αρραβωνιαστικός της (πάλι οι προκαθορισμένοι γάμοι, αυτή δεν θέλει με τίποτα να τον παντρευτεί), με τους φίλους του και τις καραμπίνες τους.

  Αναγκαστικά θα την αφήσει.

  Όμως το πορτραίτο της θα το αναρτήσει σε μια έκθεση ζωγραφικής. Το όνειρό της ήταν να αναρτηθεί σε μουσείο.

  Ξέρω για το πόσο συντηρητική είναι η πατρίδα του Μωάμεθ. Έγραψα πάρα πολλά στην κριτική μου για το βιβλίο της Κάρμεν μπιν Λάντεν, «Στα άδυτα του βασιλείου: η ζωή μου με την οικογένεια μπιν Λάντεν». Αυτό που δεν είχα γράψει είναι ότι απαγορευόταν στη γυναίκα η οδήγηση (στο Κόσοβο δεν απαγορεύεται, αλλά αντιμετωπίζεται με καταφρόνια. Αυτό τουλάχιστον είδα στην ταινία της Berta Basholli, «Hive», 2021).

  Όμως για την ταινία, με πληροφορεί το chatgpt,

  «…είναι η πρώτη σαουδαραβική ταινία που γυρίστηκε σε χωριό όπου απαγορευόταν για χρόνια η είσοδος γυναικών χωρίς άδεια …σηματοδοτεί μια εντυπωσιακή αλλαγή κατεύθυνσης από πλευράς του επίσημου σαουδαραβικού κράτους, το οποίο – υπό τον πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν – επιχειρεί ένα πολιτισμικό άνοιγμα, έστω με αντιφάσεις και όρια. Η εξουσία δεν κατακρίνει πια την απεικόνιση ανθρώπων, τουλάχιστον όταν εντάσσεται σε "ελεγχόμενο πολιτισμικό πλαίσιο", όπως ο κινηματογράφος ή η διεθνής προβολή».

  Να προσθέσω εδώ ότι η ταινία χρηματοδοτήθηκε από φορέα του υπουργείου πολιτισμού, πράγμα που επιβεβαιώνει αυτό το άνοιγμα.

  Δεν ήξερα για αυτό το άνοιγμα από τον πρίγκηπα, ή μάλλον το είδα σε ένα ντοκιμαντέρ αλλά το είχα ξεχάσει, θυμάμαι όμως που διάβασα ότι εδώ και λίγα χρόνια επιτρέπεται η οδήγηση στη γυναίκα.

  Αλλά δεν ρωτάω καλύτερα το chatgpt;

  «Η απαγόρευση οδήγησης για τις γυναίκες στη Σαουδική Αραβία άρθηκε επίσημα στις 24 Ιουνίου 2018, μετά από βασιλικό διάταγμα που εκδόθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2017 από τον βασιλιά Σαλμάν . Αυτό αποτέλεσε ένα ιστορικό βήμα στο πλαίσιο του προγράμματος μεταρρυθμίσεων "Vision 2030", που προωθείται από τον πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, με στόχο τον εκσυγχρονισμό της χώρας και την ενίσχυση της θέσης των γυναικών στην κοινωνία και την οικονομία» .

  Και τώρα κάποιες παρατηρήσεις για την ταινία.

  Και για την πρόσληψη.

  Για μένα, ευρωπαίο, το φόντο κλέβει το στόρι, κάτι που σίγουρα δεν συμβαίνει για ένα σαουδάραβα θεατή.

  Δεν φανταζόμουν μια τόσο συντηρητική κοινωνία.

  Και το περίεργο για μένα: Η γυναίκα έχει καλυμμένο το πρόσωπό της με κάτι σαν τσεμπέρι όταν κυκλοφορεί έξω. Σκέψου να είναι ηλικιωμένη και να έχει και καταρράκτη, δεν θα βλέπει καθόλου.

  Και μια σύγκριση με τον ιρανικό κινηματογράφο.

  Η Norah στο σπίτι κυκλοφορεί χωρίς να είναι το πρόσωπό της καλυμμένο. Αυτό δεν γίνεται σε μια ιρανική ταινία, σ’ αυτήν δε μπορεί να παρουσιάζεται η γυναίκα χωρίς τσαντόρ.

  Ο Alzaidi έχει σαν στόχο να καταγγείλει μια κατάσταση που κυριαρχεί στη συντηρητική επαρχία. Διαφορετικά θα είχε δώσει μια υποψία romance, που όμως δεν φαίνεται να υπάρχει καθόλου.

  Το παραδοσιακό ένδυμα κυριαρχεί. Βλέπουμε τον δάσκαλο να φτάνει στο χωριό με παντελόνι, στην τάξη όμως τον βλέπουμε με κελεμπία.

  Και βέβαια, το κυρίαρχο για μένα: η θλιβερή θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Όσο πιο συντηρητική, και μάλιστα μουσουλμανική, τόσο και πιο θλιβερή.

  6,6 η βαθμολογία της, εγώ έβαλα 7.