Στην αρχή νόμισα ότι στην ταινία
είχαμε το μοτίβο της σταχτοπούτας: η φτωχή παραμάνα που τα φτιάχνει με το θετό
γιο του διάσημου ηθοποιού καμπούκι, που προορίζεται για διάδοχός του. Όμως όχι,
το θέμα ήταν πάλι το εμμονικό του Μιτζογκούτσι, η αυτοθυσία της γυναίκας για
τον άνδρα.
Ο γιος δεν παίζει
καλά, όμως όλοι τον κολακεύουν για το παίξιμό του. Αυτός διαισθάνεται ότι δεν
είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα, και συγκινείται αφάνταστα όταν η παραμάνα του
αδελφού του, που είναι μωρό, πραγματικός γιος της οικογένειας αυτός, του λέει την
αλήθεια για το παίξιμό του. Του λέει την αλήθεια για να προσπαθήσει να γίνει
καλύτερος, να μην επαναπαυθεί στις κολακείες.
Την ερωτεύεται γιατί
του είπε την αλήθεια, όπως υποπτευόμαστε ότι τον είχε ερωτευθεί κι αυτή. Η
μητέρα του, πιστεύοντας ότι η παραμάνα πάει να τον τυλίξει, την απολύει. Ο γιος
πηγαίνει και τη βρίσκει, της ζητάει να παντρευτούν και ανακοινώνει την πρόθεσή
του στον πατέρα του. Αυτός εξοργίζεται και ο γιος φεύγει από το σπίτι. Θα
εξασκήσει την τέχνη του μακριά από την οικογένεια.
Μετά από ένα χρόνο
τον βρίσκουμε στην Οσάκα στο θίασο ενός θείου του. Είναι απογοητευμένος από τις
επιδόσεις του στο θέατρο και έχει σκοπό να φύγει με έναν περιοδεύοντα θίασο. Όμως
έρχεται η παραμάνα, τον βρίσκει και τον ενθαρρύνει. Συγκατοικούν σαν ημινόμιμο-ημιπαράνομο
ζευγάρι. Όταν ο θείος του πεθαίνει μετά από τέσσερα χρόνια παίρνει πια την
απόφασή του να συμμετάσχει σε έναν περιοδεύοντα θίασο. Όμως οι καταστάσεις
είναι άσχημες, υπάρχουν κόντρες ανάμεσα στα μέλη του θιάσου, τα οικονομικά δεν
είναι και τόσο καλά, ο γιος είναι απογοητευμένος, τον βλέπουμε κάποια στιγμή να
ξεσπάει σε τέτοιο βαθμό πάνω στην παραμάνα που φτάνει στο σημείο να την
κτυπήσει. Αυτή όμως εξακολουθεί να τον αγαπάει. Αλλά και αυτός, όπως δείχνει η
συνέχεια.
Αρνείται να
παρακαλέσει τον αδελφό του να τον πάρει σε ένα θίασο της οικογένειας στην Οσάκα.
Πηγαίνει κρυφά και τον παρακαλεί η παραμάνα. Συμφωνεί, αλλά με τον όρο ότι θα παίξει
καλά σε έναν ρόλο που θα του δώσουν και ότι θα χωρίσει απ’ αυτόν, γιατί αλλιώς
δεν θα τον δεχτούν στην οικογένεια. Η παραμάνα, προκειμένου για το μέλλον του
ανθρώπου που αγαπά, συναινεί.
Εξαιρετική η ερμηνεία
που δίνει σε ένα ρόλο onnagata
(ηθοποιοί που εξειδικεύονταν στους γυναικείους ρόλους καθώς οι σογκούν είχαν
απαγορεύσει να παίζουν γυναίκες ηθοποιοί, καθώς πολύ γρήγορα επιδίδονταν στην
πορνεία). Η παραμάνα παρακολουθεί πίσω από τα παρασκήνια, λυπημένη αλλά και
χαρούμενη ταυτόχρονα.
Η οικογένεια, μετά
από αυτό τον θρίαμβο, δέχεται να γυρίσει στο Τόκιο. Μάταια την αναζητά στο
τραίνο της αναχώρησης. Το τραίνο ξεκινά, και ο αδελφός του του δίνει ένα γράμμα
της στο οποίο του εξηγεί ότι πρέπει να χωρίσουν για το καλό της καριέρας του. Αυτός
κατηγορεί τον αδελφό του ότι την πίεσε, αλλά αυτός του λέει δεν χρειάστηκε
καθόλου να την πιέσει, καταλάβαινε κι αυτή ότι μαζί της δεν θα γινόταν δεκτός
στην οικογένεια.
Επιτυχημένος, μετά
από χρόνια, επιστρέφει με τον οικογενειακό θίασο στην Οσάκα. Ο θείος της τον
βρίσκει και του λέει ότι είναι σοβαρά άρρωστη, είναι δύσκολο να βγάλει την βραδιά,
και τον παρακαλεί να έλθει να τη δει. Αυτός τρέχει πράγματι και τη βρίσκει.
Τώρα που έσμιξαν θα γίνει καλύτερα. Ναι, του λέει, έχουν τόσες μέρες μπροστά τους,
πρέπει να φύγει μια και θα είναι το τιμώμενο πρόσωπο σε μια διαδρομή θριάμβου
με το πλοίο στον ποταμό που διασχίζει την πόλη.
Ο γιος υποκλίνεται
συνεχώς ευχαριστώντας τα πλήθη που τον επευφημούν ενθουσιωδώς από τις όχθες και
τα μπαλκόνια. Η παραμάνα ακούει τις επευφημίες και παρακινεί το θείο της να πάει
να δει και να έλθει μετά να της περιγράψει. Όμως είναι αργά. Η παραμάνα
ξεψυχάει στα χέρια της αδελφής της την ίδια ώρα που ο κόσμος επευφημεί τον
αγαπημένο της.
Είναι ο πρώτος
κινηματογραφικός ρόλος του Shotaro Hanayaqi, ο οποίος είναι
ηθοποιός καμπούκι. Η ιαπωνική βικιπαίδεια έχει βιογραφικά του, όμως όχι της Horoyoshi Takada που
έχει το ρόλο της παραμάνας. Μου άρεσαν οι ερμηνείες τους, ιδιαίτερα της Τακάντα
με την θλιμμένη τρυφερότητα που είχε η φωνή της.
Διαβάζω στη
βικιπαίδεια ότι η ταινία αυτή θεωρείται η καλύτερη προπολεμική του Μιτζογκούτσι,
με την άρτια σκηνοθεσία και τα μακρά πλάνα. Και συνειδητοποιώ τώρα ότι έχω
υφολογικές προτιμήσεις. Μπορεί τα μακρά πλάνα να δίνουν μια μεγαλύτερη αίσθηση
ρεαλισμού, ήταν ως γνωστό τα αγαπημένα του Αγγελόπουλου, όμως εγώ θα ήθελα
περισσότερα γκρο πλαν, που σου επιτρέπουν να βλέπεις τις εκφράσεις στις οποίες
αποτυπώνονται τα συναισθήματα των ηρώων. Όμως τεχνικά μου φαίνεται ότι λίγο
πολύ αλληλοαποκλείονται.
Και τώρα να κάνω την
αποδόμηση που δεν τόλμησα να κάνω τόσο καιρό.
Ένας από τους σκοπούς
που υπηρετεί η αφήγηση στην τέχνη είναι και να προβάλει αξίες. Μια τέτοια αξία
προβάλλεται με το μοτίβο της αυτοθυσίας της γυναίκας για τον άνδρα. Θα αναφέρω
πάλι τα παραδείγματα της Άλκηστης και της Παλλακίδας («Αντίο παλλακίδα μου»).
Θυμήθηκα τώρα και τη Μαργαρίτα Γκωτιέ, που κι αυτή παραιτήθηκε από τον άνδρα
που αγαπούσε κατ’ απαίτηση του πατέρα του.
Γιατί όμως να έχουμε
μόνο το μοτίβο της αυτοθυσίας της γυναίκας και όχι και το μοτίβο της αυτοθυσίας
του άντρα; Μα γιατί ζούμε σε ανδροκρατούμενη κοινωνία και ο άνδρας «επαινεί»
την αυτοθυσία της γυναίκας προβάλλοντάς την ως αξία, για να την ενθαρρύνει.
Και γιατί αυτή η
εμμονή του Μιτζογκούτσι με το μοτίβο της αυτοθυσίας της γυναίκας,
παρουσιάζοντας μάλιστα κάποιες φορές τους άνδρες ως περίπου αγνώμονες της θυσίας
της; Μήπως υπήρξε ο ίδιος αγνώμων στην αδελφή του, την οποία είχε πουλήσει ο
πατέρας του σαν γκέισα και η οποία τον στήριξε στα πρώτα βήματά του; Υπάρχει
κάποια βιογραφία του που θα μπορούσαμε να διαβάσουμε, να δούμε αν όντως είναι
έτσι; Η βικιπαίδεια παραθέτει μόνο βασικές βιογραφικές πληροφορίες.
Υποθέσεις κάνουμε,
ε, να μην τον θάψουμε τον καημένο το Μιτζογκούτσι, που τόσο πολύ μας αρέσει ως
σκηνοθέτης.
Posts
No comments:
Post a Comment